از گرمازدگی تا مرگ، سه مرحله گرمازدگی را بشناسیم

فست فود باز: با گرم شدن هوا احتمال مبتلا شدن به بیماری هایی که با گرما مرتبط هستند هم افزایش می یابد. یکی از شایع ترین این بیماری ها، گرمازدگی است که می تواند فرد را تا سر حد مرگ هم ببرد.

دکتر غلامرضا معصومی-متخصص طب اورژانس در گفت وگو با ایسنا، با بیان اینکه گرمازدگی همچون حوادثی است که کاملا قابل پیشگیری است، اظهار داشت: در صورت بی توجهی به علایم آن و عدم درمانش می تواند فرد را به سمت مرگ هم سوق دهد.

وی با اشاره به اینکه گرمازدگی بر مبنای علایم، نشانه ها و نحوه درمان به سه دسته تقسیم می شود، اضافه کرد: این سه دسته عبارتند از گرفتگی عضلات ناشی از گرما، خستگی ناشی از گرما و سکته گرمایی. باید توجه کرد که این تقسیم بندی عملا سیر علایم و مشکلات ناشی از گرمازدگی را نشان داده است که در صورت عدم درمان از هر مرحله به مرحله بعد ادامه می یابد.
عوامل موثر در شروع گرمازدگی را بشناسیم
معصومی با اشاره به اینکه اگر به عوامل گرمازدگی توجه کرده و آنها را کنترل نماییم، از گرمازدگی و پیشرفت کردن آنها جلوگیری می شود، اضافه کرد: این عوامل شامل مواردی می شوند که سبب بالا رفتن دمای بدن و از دست رفتن آب از بدن می شوند. باید توجه کرد که کودکان به خصوص در سنین زیر چهار سال و سالخوردگان به خصوص افراد بالای ۶۵ سال در معرض گرمازدگی قرار دارند.

وی ادامه داد: قرار گرفتن کودکان در محیط های گرم مانند داخل ماشین، پوشیدن لباس های تیره در فصل گرم، عدم مصرف مایعات به میزان لازم در گرما، وارد شدن ناگهانی در محیط گرمی که بدن شخص هنوز به آن عادت نکرده است، قرار گرفتن در زیر آفتاب، قرار گرفتن در محیط گرم با رطوبت بالا، عواملی که سبب از دست رفتن آب بدن می شوند مانند مصرف قرص های ادرار آور و الکل و چاقی همچون عوامل بروز گرمازدگی محسوب می شوند.
گرفتگی عضلات ناشی از گرما
این متخصص طب اورژانس با اشاره به اینکه گرفتگی عضلانی مشخص ترین علامت گرمازدگی است، اظهار نمود: یکی از شایع ترین مثال های آن گرفتگی عضلانی است که به صورت مکرر در میادین ورزشی به خصوص فوتبال دیده می گردد. باید توجه کرد که درمان در این مرحله راحت و در صحنه خواهد بود و نیازی به انتقال بیمار به مرکز درمانی نیست. بر طرف کردن گرفتگی با کشش در جهت مخالف عضلات انجام می گردد و نوشیدن مایعات فراوان و البته نوشیدنی های ورزشی جلوی اتفاق مجدد را خواهد گرفت. اگر بیمار را به محل خنک منتقل نماییم، بطور قطع سیر بهبود علایم سریع تر خواهد شد.
خستگی گرمایی
معصومی اضافه کرد: اگر در مرحله گرفتگی عضلانی اقدام مناسبی انجام نشود، به خصوص در کودکان و افراد مسن، فرد وارد مرحله خستگی گرمایی خواهد شد که به صورت تعریق شدید و ضربان قلب بالا همراه با گیجی و خواب آلودگی، احساس ضعف، کرامپ عضلانی، تهوع و سردرد همراه با افت فشار خون مشخص خواهد شد. معمولا در هوایی که رطوبت بالا دارد، وضعیت وخیم تر می گردد.

وی با اشاره به اینکه سفارش می گردد در این مرحله تمام فعالیت ها قطع شده، فرد به مکانی خنک منتقل شده و مایعات بنوشد، اضافه کرد: اگر علایم بیمار ظرف مدت یک ساعت بهبود نیابد و یا دمای اولیه بالای ۴۰ درجه سانتی گراد همراه باشد، باید سریعا فرد را به بیمارستان منتقل کرد.

معصومی با اشاره به اقداماتی که باید قبل و حین انتقال فرد به بیمارستان انجام دهیم، اظهار داشت: بیمار را سریعا از محیط گرم خارج کنید، لباس هایش را در بیاورید، سریعا بیمار را خنک کنید (یکی از بهترین این روش ها این است که بدن بیمار را خیس کرده و در معرض باد قرار دهید) و در صورت تحمل، مایعات خنک به بیمار بنوشانید.
سکته گرمایی
این متخصص طب اورژانس درباره سومین مرحله گرمازدگی یعنی سکته گرمایی هم اظهار داشت: در ادامه سیر گرمازدگی، اگر در مرحله قبل هم اقدام موثری انجام نگیرد، بیمار وارد این فاز می گردد. علایم ورود به این فاز عبارتند از عدم تمرکز، کم شدن تعریق، بر افروختگی پوست، ضربان قلب بالا و همچین تنفس های تند، گیجی و منگی و نهایتا بیهوشی و مرگ.

معصومی همینطور اظهار نمود: در این فاز معمولا اقدام خاصی در بیرون از بیمارستان قابل انجام نیست. بیمار باید بلافاصله به بیمارستان منتقل و اقدامات لازم مایع درمانی و کاهش دمای بدن برایش صورت گیرد. البته اگر در این شرایط امکانات درمانی در دسترس نیست یا رسیدن به این امکانات زمان بر است، می توان فرد را در آب سرد خواباند و سپس بدن خیسش را در مقابل باد قرار داد. گذاشتن یخ در کنار بدن بیمار و زیر بغل و کشاله های ران هم می تواند کمک کننده باشد. در صورتی که فرد دچار لرز شد، برای جلوگیری از گرما باید لرز را با داروهایی ماند بنزودیازپین ها (دیازپام) کنترل نماییم.