از سیری شکمی تا گرسنگی سلولی! کاهش فاجعه بار سن پوکی استخوان در کشور، لبنیات در سفره مردم کم شد

فست فود باز: مدیرکل فرآورده های غذایی و آشامیدنی سازمان غذا و دارو ضمن تشریح برخی چالش های تغذیه ای در کشور مانند کم خوری، بیش خوری و شیوع بیماری های غیرواگیر و کمبود ریزمغذی ها، در عین حال از تدوین سند تغذیه برای متمرکز کردن اقدامات در حوزه غذا اطلاع داد.

دکتر وحید مفید در گفت وگو با ایسنا، با اشاره به شعار روز جهانی غذا، اظهار داشت: شعاری که امسال سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد (فائو) برای روز جهانی غذا اعلام نموده “رفتار یا فعالیت امروز ما آینده ما را می سازد، کوشش برای حذف گرسنگی تا سال ۲۰۳۰” است. این شعار به گونه ای با شرایطی که هم اکنون در جهان می بینیم مرتبط است؛ به طوریکه هم اکنون در بخشی از دنیا افرادی زندگی می کنند که حداقل تغذیه را هم ندارند، درحالیکه برخی کشورها از بیش خوری، چاقی و بیماری های در رابطه با آن رنج می برند و سیستم های بهداشتی و درمانی آنها هزینه های زیادی را متحمل می گردد.
کم خوری و بیش خوری های دردسرساز
وی با تاکید بر ضرورت تولید تعادل در وضعیت تغذیه ای جهان، اضافه کرد: در عین حال در ایران هم باید اقداماتی را برای تولید این تعادل انجام دهیم؛ چراکه کم خوری و بیش خوری در کشور ما هم صادق است؛ به طوریکه متاسفانه در بعضی مناطق کشور علی رغم تلاش های زیادی که طی چهار دهه انقلاب اسلامی اتفاق افتاده، همچنان مشکل کمبود بعضی از ریزمغذی ها بخصوص برای کودکان وجود دارد. این درحالیست که در بخش های بزرگی از جامعه هم با مشکلات چاقی و بیماری های ناشی از بیش خوری مانند دیابت مواجهیم. همینطور بررسی هایمان نشان داده است که در خیلی از مناطق کشور با مشکل کمبود ویتامین D و آهن مواجهیم که البته با اقداماتی چون غنی سازی نان بخشی از این مشکلات مرتفع شده است، اما کماکان به صورت ۱۰۰ درصدی حل نشده اند.

مفید با اشاره به اینکه در این حوزه یک دسته از اقدامات مربوط به دولت و وزارت بهداشت است، افزود: بر همین مبنا برخی غنی سازی ها یا ساماندهی ها در حوزه غذا انجام شده است. مهم تر از این اقدامات بحث ترویج تغذیه سالم و فرهنگسازی در حوزه غذای سالم برای مردم است؛ به طوریکه باید مردم را نسبت به غذایی که می خورند، آگاه نماییم. مهم می باشد که خانوارها بدانند که باید چه چیز را چگونه مصرف کنند. هم اکنون در خیلی از موارد چه در جمعیت با درآمد پایین و چه در جمعیت با درآمد بالا، عدم آگاهی تغذیه ای در مردم سبب شده که رفتار تغذیه ای مناسبی نداشته باشند. البته درصد بسیار محدودی هم امکان دارد به علت مسائل اقتصادی امکان خرید مواد غذایی مغذی را نداشته باشند، اما از یک دهک هایی به بالاتر امکان خرید این مواد وجود دارد، اما به علت نداشتن اطلاعات و آگاهی مناسب نمی توانند بهترین رژیم غذایی را انتخاب کنند.

وی تصریح کرد: البته در کنار اقدامات دولت و وزارت بهداشت، خود مردم هم باید اطلاعات مورد نیازشان را جمع آوری کرده و نسبت به تغذیه شان حساس باشند. در عین حال مردم باید سبد غذایی را مصرف کنند که مشکلات و نیاز تغذیه ای شان را رفع کند.

کاهش ۳۰ درصدی نمک در نان
مدیرکل فرآورده های غذایی و آشامیدنی سازمان غذا و دارو با اشاره به چالش بیش خوری بعضی از مواد و عناصر غذایی مانند قند، نمک و چربی، اظهار نمود: وزارت بهداشت اقداماتی را از چند سال قبل برای مقابله با بیش خوری این عناصر غذایی شروع کرد. باید توجه کرد که بیش خوری این عناصر منجر به بیماری های غیرواگیری چون بیماری های قلبی – عروقی، دیابت و… می گردد. بر همین مبنا با اقدام وزارت بهداشت هم اکنون شاهد کاهش بیشتر از ۳۰ درصدی نمک در نان و کاهش تا حدود ۱۰ درصدی نمک در سایر محصولاتی که به صورت صنعتی تولید می شوند، بوده ایم. البته بزرگ ترین مشکل ما بحث فرهنگ تغذیه است؛ به طوریکه هم اکنون بیشترین میزان نمک مصرفی، نمک سر سفره است که باید حذف شود تا مکمل اقدامات وزارت بهداشت در این حوزه باشد.
اسید چرب ترانس در روغن ها به زیر ۲ درصد رسید
مفید افزود: درباره کاهش قند هم اقداماتی را در حوزه صنایع غذایی انجام دادیم که کاهش ۱۰ درصدی میزان قند در محصولات کارخانه ای مانند نوشابه ها، آبمیوه های صنعتی، شیرینی و شکلات را به دنبال داشت. البته باز هم در این زمینه اکنون قندی که مردم به صورت مستقیم مصرف می کنند، مشکل زا است. در عین حال در زمینه روغن ها هم اقداماتی در جهت کاهش اسیدهای چرب اشباع و ترانس انجام شده است. خوشبختانه با اقداماتی که انجام شده میزان اسید چرب ترانس که در گذشته درصد بالایی در روغن ها داشت، اکنون به زیر دو درصد کاهش پیدا کرده است. خوشبختانه همکاری خوبی از جانب صنعت در این زمینه انجام شده است.

وی با اشاره به اینکه فرهنگ مصرف روغن به سمت استفاده از روغن های مایع که ترانس و اشباع کمتری دارند، رفته است، اظهار داشت: در عین حال میزان اسید چرب اشباع را هم در یکسری از محصولاتی که در ترکیب روغن شان از اسیدچرب اشباع استفاده می شد، کاهش دادیم. باید توجه کرد که در این حوزه هم نقش مردم بسیار مهم می باشد و باید میزان چربی را متناسب با شرایط سنی، فعالیت و تحرک فیزیکی و سبک زندگی شان مصرف کنند. اگر این اقدام صورت گیرد، از یک سو می توانیم سلامت بیشتری داشته باشیم و از جانب دیگر مواد غذایی که می خوریم پارامترهای سلامتی اش بالاتر است.

مفید با اشاره به اینکه ایمنی و امنیت غذایی به معنای دسترسی آحاد جامعه به غذای کافی و سالم می باشد، اظهار داشت: ازاین رو کفایت باید در کنار سلامت باشد. کمااینکه اگر محصولی آلودگی میکروبی یا شیمیایی داشته باشد و از نظر پارامترهای کیفی مناسب نباشد، نه تنها مشکلات تغذیه ای را حل نمی کند، بلکه می تواند منجر به یکسری بیماری ها شود.
کم شدن «لبنیات» در سفره مردم
مدیرکل فرآورده های غذایی و آشامیدنی سازمان غذا و دارو با تاکید بر اهمیت مناسب بودن سبد غذایی، اظهار داشت: به عنوان مثال هم اکنون سهم لبنیات در سفره مردم کم شده است. برخی بحث قیمت را در این زمینه مطرح می کنند. این درحالیست که تمام متخصصین تغذیه می گویند که لبنیات اعم از شیر، ماست، پنیر و انواع فراورده های لبنی به علت ترکیبات مغذی مانند فسفر، کلسیم و… جزء ضروری سبد غذایی مصرفی مردم هستند. در عین حال برخی فرآورده ها مانند نوشانه ها باید به صورت کنترل شده مصرف شوند؛ چراکه مصرف زیاد از حد آنها می تواند تبعات داشته باشد. ازاین رو باید فرهنگ غذایی اصلاح گردد.

مفید با اشاره به عوامل کاهش ریزمغذی ها در مردم، اظهار نمود: یکی از عوامل کاهش ریزمغذی ها بحث سبک زندگی است. هم اکنون در خیلی از مناطق کشور مشکل کمبود ویتامین D داریم که یکی از دلایلش این است که نوع سبک زندگی به گونه ای است که مردم در محیط های بسته قرار دارند و از آفتاب استفاده نمی کنند. از طرفی مصرف مواد لبنی که غنی از کلسیم و ویتامین D است، کاهش یافته و در عین حال جایگزین لبنیات محصولاتی چون فست فودها شده اند که هیچ چیزی در آنها نیست و دچار فقر مواد مغذی هستند.
کاهش فاجعه بار سن پوکی استخوان در کشور
سیری شکمی، گرسنگی سلولی!

وی با اشاره به اینکه افراد با مصرف فست فود دچار سیری شکمی می شوند، اما سلول هایشان همچنان گرسنه اند، اظهار داشت: منظور از گرسنگی سلولی این است که ویتامین های مختلف و آمینواسیدها و… به بدن نمی رسد. نهایتا فرد عملا قند و انرژی گرفته و چاق است، اما کمبود ویتامین D، کلیسیم و پوکی استخوان دارد. متاسفانه سن پوکی استخوان در ایران به شدت کاهش پیدا کرده است؛ به طوریکه در ایران بخصوص در زنان سن پوکی استخوان به دهه چهارم زندگی رسیده است؛ در صورتی که این عدد در کشورهای مترقی تر بالای ۶۰ سال است.

وی اضافه کرد: ۴۰ سال سن برای پوکی استخوان فاجعه است. یعنی پس از ۴۰ سالگی یک خانم ایرانی هر آن امکان شکستگی هایی مختلف دارد. خروجی چنین شرایطی هزینه های زیاد برای سیستم بهداشتی و درمانی است که می تواند با اصلاح سبک زندگی و اصلاح الگوی تغذیه ای حل شود. علاوه بر نقش دولت، خانواده ها هم می توانند در این مورد نقش ایفا کنند و الگوی مصرف و سبک زندگی شان را اصلاح کنند. مجموعه ای از عوامل است که باید کنترل شود. از طرفی رسانه های گروهی و صدا و سیما در این زمینه می توانند به صورت فعال نقش ایفا کنند. رسانه ها باید به صورت مبسوط، شفاف و در عین حال ساده این موراد را با کمک متخصصین برای مردم باز کنند تا مردم تصمیم گیر باشند. هرچقدر بیشتر مردم را آگاه نماییم، رفتار تغذیه ای شان مناسب تر می گردد. اگر بخواهیم به سمت شعار «فائو»، یعنی رفع هرگونه گرسنگی حرکت کنیم؛ باید برنامه ریزی داشته و برای دو نوع گرسنگی شکمی و سلولی، برنامه ریزی داشته باشیم.

تدوین سند ملی تغذیه
مفید در ادامه صحبت هایش از تدوین سند ملی تغذیه در کشور اطلاع داد و اضافه کرد: پیگیریم تا با همکاری بخش های ذی ربط حوزه غذا، سند ملی ایمنی غذا را تدوین نماییم که خوشبختانه مراحل تدوین آن نهایی شده و مراحل تصویب آنرا پیگیری می نماییم. در این سند تلاش شده که زنجیره تولید مواد غذایی را از ابتدا یعنی مزرعه تا آخر که سفره است، پوشش دهد و نظارت هایی را که اکنون هم وجود دارد، هماهنگ کند تا این بخش ها بتوانند به صورت هماهنگ با یک فرماندهی واحد در جهت تامین مواد غذایی سالم و کافی برای مردم گام بردارد.
لشگر غذا، فرمانده واحد ندارد
وی با اشاره به اینکه تلاش می نماییم این سند سریعا تصویب و ابلاغ شود تا همه ارگان های مربوط به حوزه غذا اقداماتی را تحت یک مدیریت واحد انجام دهند، اظهار داشت: هم اکنون لشکر حوزه غذا لشکری است که فرماندهی واحدی ندارند و ازاین رو هر یک از آنها کار خودشان را انجام می دهند و امکان دارد به صورت بخشی هم موفق باشند، اما برآیند کلی زمانی مثبت می گردد که تحت نظارت و فرماندهی متمرکز کارشان کنترل شود تا خروجی مناسبی را داشته باشیم. هدف ما این است که زنجیره تولید مواد غذایی از مزرعه تا سفره را تحت نظارت درآورده که خروجی موثری داشته باشد. در دنیا حتی کشورهای پیشرفته که سیستم های پراکنده داشته اند هم به این نتییجه رسیده اند که اگر می خواهند موفق باشند، باید متمرکز شوند.