نسخه هایی که با داروهای مشابه می پیچند!

فست فود باز: «آیا داروخانه دار اجازه دارد بدون اطلاع بیمار داروی مشابه را جایگزین داروی تجویزی توسط پزشک معالج کند و اصولاً مصرف داروی مشابه بجای داروی تجویزی در نسخ پزشکی اقدام درستی است یا خیر؟»

به گزارش فست فود باز به نقل از ایسنا، روزنامه ایران نوشت: «از چند ماه گذشته و با شدت گرفتن تحریم ها آن قدر شایعه، بهتان و ابهام در ارتباط با بازار دارویی کشور مطرح شده که حالا بیماران نبود داروهای برند در داروخانه ها را به کمبودهای دارویی ربط می دهند. برخی بیماران از این که داروی تجویز شده در نسخه پزشک معالج در داروخانه ها پیدا نمی گردد و داروخانه داران داروی مشابه را بجای داروی تجویزی توسط پزشک معالج تحویل آنها می دهند، ناراضی و گله مندند. آنها می گویند اخیراً داروخانه داران دارویی را که پزشک در نسخه نوشته است تحویل بیمار نمی دهند و داروهای مشابه دیگر را جایگزین نسخه اصلی می کنند. نارضایتی بیماران بیشتر متوجه این مساله است که آیا داروخانه دار اجازه دارد بدون اطلاع بیمار داروی مشابه را جایگزین داروی تجویزی توسط پزشک معالج کند و اصولاً مصرف داروی مشابه بجای داروی تجویزی در نسخ پزشکی اقدام درستی است یا خیر؟ این مساله تازه ترین نوع اعتراض و مشکلی است که این روزها بیماران و خانواده هایشان که به دنبال دارو هستند با آنها روبه رو می شوند. کمبودی که بنا به اعلام وزارت بهداشت واقعی نیست و در آماری که رئیس سازمان غذا و دارو اعلام نموده است الان تنها ۲۱ قلم دارو گرفتار کمبود شده است علاوه بر این فعالان حوزه داروسازی کشور نیز معتقدند این کمبودها طبیعی است و درباره کمبود داروهای بیماری های خاص همچون تالاسمی، هموفیلی، دیالیزی، کلیوی، بیماری های صعب العلاج و… نیز حتی یک مورد کمبود دارویی چه داروی داخلی و چه خارجی در کشور وجود ندارد.

وزارت بهداشت قبل تر و همزمان با آغاز تحریم ها تدارک ویژه ای را برای دور زدن تحریم ها و تأمین داروهای مورد نیاز بیماران اندیشیده بود. علاوه بر این و برمبنای اعلام وزارت بهداشت، ۹۶ درصد داروهای مصرفی در کشور تولید داخل است که از این میزان ۵۰ درصد داروها از مواد اولیه شان گرفته تا بسته بندی نهایی داخل کشور ایجاد می شود و ۵۰ درصد مابقی نیز تنها مواد مؤثرشان وارداتی است و فرمولاسیون و محصول نهایی دارو در داخل تولید می شود.

با این تفاسیر مشکل اصلی بیماران در تأمین برخی نسخه های دارویی از کجا ناشی می شود؟ چرا بعضی از بیماران ادعا می کنند نسخه حاوی دستور دارویی پزشک معالجشان در داروخانه ها یافت نمی گردد و داروخانه دار داروی مشابه را گاهی وقت ها بدون اطلاع آنها جایگزین نسخه اصلی می کند؟

نسخه های برند کمبود کاذب را در بازار به وجود آورده است

رئیس انجمن علمی داروسازان ایران با اشاره به این که روزانه هزاران نسخه دارویی در کشور پیچیده میشود و این مشکل اتفاق معمولی نیست، در این زمینه به «ایران» این گونه توضیح می دهد: باید این مشکل را ریشه ای بررسی کرد. در سال های گذشته و از اوایل سال ۱۹۸۰ اجازه واردات به داروهایی با برندهای خاص که مشابه شان در ایران نیز ساخته می شد، داده شد. از آن زمان تابحال داروهای برند به سبب تبلیغات زیاد توانستند سهم عمده ای از بازار دارویی کشور را بگیرند. هم اکنون و در امتداد پشتیبانی از صنعت داروسازی ملی و به سبب تخصیص ارز دولتی به داروهای وارداتی، سیاستگذاران دارو تصمیم گرفتند مانع واردات داروهای خارجی شوند که مشابه شان در داخل ایجاد می شود.

تأکید دکتر سیدحمید خویی بر این نکته است که به سبب ممنوعیت واردات داروهای برند و خارجی، داروساز داروی مشابه را جایگزین داروهای برند نسخه شده توسط پزشک معالج می کند و به همین خاطر بیمار تصور می کند دارویش در بازار پیدا نمی گردد.

به گفته او نظام دارویی ایران نظام ژنریک است. یعنی مبتنی بر اسم علمی داروست نه برند خاص. ۴۰سال است بازار دارویی ایران برمبنای ژنریک مدیریت می شود. در این شرایط هنوز برخی پزشکان اصرار بر تجویز برندهای خاص دارو دارند. در صورتیکه همان داروی برند با همان ترکیب و فرمول یکسان در بازار دارویی وجود دارد. پزشکانی که به بیمارانشان تاکید دارند حتما نسخه داروهای برند را تهیه کنند بیمار را به زحمت می اندازند و به صورتی تصور کمبود کاذب دارو را در بازار ایجاد می کنند.

رئیس انجمن داروسازان ایران می گوید: این که داروخانه داران هنگام پیچیدن نسخه به بیمار می گویند: «مشابه داروی نسخه شده را داریم.» این مشابه نیست بلکه خود دارو است. برای مثال ممکنست پزشک استامینوفن را با نام تجاری خاصی در نسخه بیمار بنویسد چنان که داروخانه استامینوفن برند را نداشته باشد قرص استامینوفن ژنریک را به بیمار سفارش می کند در صورتیکه این پیشنهاد به معنای مصرف داروی مشابه نیست بلکه خود دارو است ولی چون داروخانه ها برند خاص برخی داروها را ندارند بجای استفاده از عناوین تجاری دارو، همان دارو را منتها با اسم علمی اش به بیمار تجویز می کنند.

دکتر خویی با اشاره به جدی بودن تحریم ها و سخت تر شدن شرایط برای تولید و تهیه دارو از بازارهای جایگزین عنوان می کند: برمبنای سیستم رصد و پایش داروها که به صورت روزانه انجام و هفتگی گزارش می شود، با کمبود ۲۱ قلم داروی خارجی در بازار دارویی کشور مواجه هستیم. البته او تاکید می کند که ۲هزار و ۷۰۰قلم داروی مورد نیاز بیماران در بازار دارویی کشور دردسترس است و کمبود جدی درباب داروهای ژنریک و برندهای ژنریک ساخت داخل نداریم.

او بی توجهی به موقعیت خاص بازار دارویی را که تحت تأثیر شدید تحریم ها قرار دارد دلیل بعضی از کمبودها در بازار می داند و می گوید: با توجه به این که دولت برای تأمین داروی بیماران تحریم ها را دور می زند و از مجراهای مختلفی داروهای خاص را وارد میکند اما با توجه به این در شرایط فعلی بعضی از کشورهایی که در اوج تحریم ها با ما همکاری داشتند ارتباط شان را قطع می کنند.

رئیس انجمن داروسازان علمی ایران در ادامه از تحریم بازار دارویی ایران توسط کره جنوبی خبر می دهد و می افزاید: اخیراً کره جنوبی نیز رسماً بازار واردات دارو و مواد اولیه دارو به ایران را تحریم کرد بااینکه کره جنوبی به لحاظ تعداد داروهای وارداتی و مواد اولیه دارویی بازار بزرگی نیست اما قسمتی از داروهای اساسی و خاص از کره جنوبی وارد می شد. هر چند معتقدیم تحریم کشورمان توسط این کشور نیز تأثیر مهمی در بازار ایران نخواهد گذاشت اما تأمین کشور جایگزین برای واردات مواد اولیه دارو و برخی داروهای اساسی در شرایط تحریم و در کوتاه مدت امری دشوار است. تعداد ۲ قلم دارویی که از کره جنوبی وارد می شد تولید داخلی ندارند.

او در همین زمینه عنوان می کند: اصطلاح داروی مشابه به معنای کمبود اقلام دارویی نیست. کمبود واقعی وقتی به وجود می آید که ماده اولیه دارو وجود نداشته باشد. مثلاً اگر بگوییم در بازار داروی وارفارین نیست زمانی کمبود واقعی خواهد بود که ماده اولیه تولید وارفارین وارد نشود و تکنولوژی و دانش تولید آن در کشور وجود نداشته باشد چنانچه وارفارین با نام علمی در بازار وجود داشته باشد و داروساز، دارو با اسم علمی و نه برند را به بیمار سفارش کند نمی توان اسم این را کمبود گذاشت.

دکتر خویی در پاسخ به این که آیا داروخانه دار مجاز است بدون اطلاع بیمار بجای داروی نسخه شده داروی مشابه را به بیمار تحویل دهد؟ عنوان می کند: داروساز موظف است اگر فرآورده یا دارویی به بیمار بدهد که قسمتی از دارو یا همه ترکیبات دارو متفاوت از نسخه نوشته شده باشد اولاً باید با پزشک هماهنگ کند ثانیا باید به بیمار اعلام کند در واقع داروساز اجازه جایگزین کردن دارو بجای داروی دیگر بدون اجازه پزشک را ندارد.

او به نکته دیگری هم اشاره می کند: گاهی مشاهده می شود برخی داروهای گیاهی ساخت ایران پس از مدتی در بازار دارویی کمیاب می شوند که عموماً به سبب آن است که تولید دارو برای کارخانه سازنده مقرون به صرفه نبوده اما باید توجه داشت که بیشتر داروهای گیاهی را می توان با داروی مشابه دیگر جایگزین کرد.

تأکید فعالان حوزه دارو بر تولید داروهای برند ژنریک

فعالان حوزه داروسازی این اطمینان را به مردم می دهند که با وجود همه فشارهایی که در یک سال و نیم گذشته به بدنه داروسازی کشور وارد شده وضعیت دارو در ایران حالت طبیعی خودرا پیدا کرده و کمبود ۲۱ قلم دارو همیشه وجود داشته است. تنها اتفاقی که افتاده جلوی واردات یک سری برندهای خاص دارو گرفته شده و کسانی که اصرار به تجویز داروی برند دارند نبود داروهای برند را بعنوان کمبود دارو قلمداد می کنند.

عضو انجمن اقتصاد دارویی نیز درباره داروهایی که با نام برند در نسخه نوشته می شود اما بیمار داروی ژنریک تحویل می گیرد، می گوید: کمبودهای دارویی تا حد زیادی کنترل می شود ولی بعضاً به دلیلهای مختلف و مشکلات نقل و انتقال پول ناشی از تحریم ها نمی توانیم پول را انتقال دهیم و کشور گرفتار کمبود می شود. در این حالت یا خط تولید کمپانی گرفتار مشکل می شود یا کمپانی خط را تعطیل می کند یا این که نمی توانند تحریم ها را دور بزنند. با توجه به این برخی پزشکان اقلامی را می نویسند که در بازار نیست.

به گفته دکتر سید حسام الدین شریف نیا، بخش کوچکی از این نسخه های کمیاب به خاطر کمبود دارویی است اما گاهی چون پزشک بر برند خاص تاکید دارد و دارو را خارج از لیست دارویی کشور تجویز می کند در این حالت داروساز طبق قانون می تواند با مشورت پزشک داروی مشابه جایگزین داروی اصلی نسخه شده تحویل بیمار دهد. یعنی ممکنست داروی برند را با داروی ارزان تر تعویض کند. گاهی کمبود مواد دارویی به خاطر صنعت دارو است. یعنی ممکنست تولید یک قلم دارو برای تولید کننده داخلی به صرفه نباشد و خط تولید دارو را تعطیل کنند.

فعالان حوزه داروسازی کشور معتقدند بااینکه نظام دارویی کشور ژنریک است ولی دیر یا زود باید به سمت برند ژنریک حرکت نماییم. اتفاقی که در چند سال قبل مورد توجه خیلی از تولیدکنندگان دارو قرار گرفته است؛ چونکه این واقعیتی است که کیفیت داروهای تولیدی در کارخانه های مختلف با هم متفاوت است و بنا بر این کارشناسان حوزه اقتصاد دارویی بر برندینگ داروهای ژنریک ساخت ایران تاکید دارند و این که از یک طرف نمی توان با برند شدن برخی محصولات ژنریک در کشور جلوگیری کرد و از جانب دیگر در خیلی از موارد مردم حتی نسبت به شکل ظاهری، رنگ دارو و شرکت تولید کننده آن حساس هستند و ترجیح می دهند از دارویی مشخص استفاده کنند که این خود نوعی برندینگ است.»

منبع:

About Author