ابرچالش های پیش روی وزیر بهداشت در سال ۱۴۰۴
فست فود باز: وزیر بهداشت با چالش های اساسی در سیستم سلامت روبه روست؛ برنامه ریزی و تامین منابع پایدار، راهگشای این مسیر خواهد بود.
به گزارش فست فود باز به نقل از مهر، سیستم سلامت کشور در سال جدید با چالش های مختلفی روبروست که مدیریت آنها نیازمند برنامه ریزی دقیق و تامین منابع مالی پایدار می باشد. اجرای برنامه پزشک خانواده، اصلاح نظام دارویی، تامین مالی نظام سلامت، بهبود وضعیت کادر درمان و پیشرفت سلامت روان و… از مهم ترین مطالبی است که در اولویت وزارت بهداشت قرار دارد. اجرای پزشک خانواده و نظام ارجاع برنامه پزشک خانواده که از سال ها پیش شروع شده، بازهم بطور کامل اجرا نشده است. این طرح با هدف بهبود خدمات پیشگیری، کاهش مراجعات غیرضروری و کاهش هزینه های درمانی تدوین شد اما به سبب کمبود پزشکان، نبود زیرساخت های الکترونیک و مشکلات مالی، اجرای آن با چالش هایی همراه بوده است. وزارت بهداشت درنظر دارد با تامین منابع و گسترش زیرساخت های دیجیتال، روند اجرای این برنامه را تسریع کند. برنامه پزشک خانواده که از دهه ۱۳۸۰ شروع شده و این برنامه نقش برجسته ی در بهبود نظام ارجاع، کاهش هزینه های درمانی، افزایش راندمان خدمات درمانی و پیش گیری از بیماریها دارد. با این وجود، چالش هایی مانند کمبود پزشکان عمومی، نبود زیرساخت های مناسب و مشکلات تامین مالی مانع از اجرای کامل آن شده است. در دولت سیزدهم وزارت بهداشت اعلام نمود که برای اجرای این طرح آمادگی کامل دارد و برای چندمین بار نیز مبادرت به افتتاح این طرح کرد، اما در عمل اتفاق خاصی نیفتاد و منابع بودجه اجرای کامل این طرح تامین نشد و همین مساله موجب شد تا ادامه پیگیری این طرح به دولت جدید منتقل شود. در دولت چهاردهم که از قضا وزیر بهداشت رییس جمهور و قائم مقام وی پزشک هستند و رییس جمهور بارها بر اجرای طرح پزشک خانواده و نظم ارجاع تأکید کرده است باید دید که این طرح ها به عاقبت غائی خواهند رسید یا بازهم بلاتکلیف می مانند.
تأمین مالی پایدار نظام سلامت یکی از مهم ترین چالش های حوزه بهداشت، تامین منابع مالی پایدار برای ارائه خدمات درمانی است. وابستگی بالای سیستم سلامت به بودجه های دولتی، افزایش پرداخت از جیب مردم و بدهی بیمه ها به بیمارستان ها همچون مشکلاتی است که نیاز به اصلاح سیاستهای مالی دارد و توسعه بیمه سلامت، جذب سرمایه گذاری در عرصه پزشکی و بهبود نظام تعرفه گذاری، همچون راهکارهای پیشنهادی برای کاهش فشار اقتصادی بر بخش درمان است. یکی از طرح هایی که مجلس و وزارت بهداشت بدنبال ایجاد آن موضوع افزایش ظرفیت پزشکی بود که این طرح بعد از اجرای کوتاه مدت به سبب این که وزارت بهداشت ادعا کرد که منابع مالی آن تامین نشده است، متوقف گردید. موضوع افزایش تعرفه های پزشکی و یکسان سازی تعرفه های پخش خصوصی و دولتی نیز یکی دیگر از چالش های پیش روی وزیر بهداشت برای سال آینده است که باید ببین ظفرقندی برای اجرای آن چشم اندازی را دنبال می کند یا خیر؟ بیمارستان های نیمه کاره موضوع بیمارستان های نیمه کاره و نیازمند تعمیر یکی دیگر از دغدغه های مردم، بویژه در شهرستان ها محسوب می شود، همانطور که وزیر بهداشت گفته است بالاتر از ۱۰۰ بیمارستان نیمه ساخته در سراسر کشور به ویژه شهرستان ها وجود دارد که وزارت بهداشت باید برای تکمیل آنها چاره اساسی بیاندیشد، هرچند که اتمام آنها نیز نیازمند بودجه و تامین اعتبارات مالی با کمک خیرین است، ناگفته نماند تکمیل شدن این بیمارستان ها می تواند کمک زیادی به ممانعت از ورود بیماران سایر شهرها به تهران کند. مطالبات کادر درمان بویژه نیروهای پرستاری، بهداشت و کارانه های عقب افتاده کادر درمان یکی دیگر از چالش های پیش رو وزیر بهداشت است که ظفرقندی باید برای تحقق و پرداخت این مطالبات هماهنگی کافی با سازمان برنامه و بودجه و سایر ارکان دولت داشته باشد. اصلاح نظام دارویی و تجهیزات پزشکی نوسانات ارزی و مشکلات تامین مواد اولیه، موجب کمبود برخی داروها و افزایش قیمت تجهیزات پزشکی شده است. در این راستا، وزارت بهداشت بدنبال پشتیبانی از تولید داخلی دارو، کاهش وابستگی به واردات و اصلاح فرآیندهای نظارتی بر بازار دارو و تجهیزات پزشکی است. همچنین، اجرای کامل نظام ژنریک دارویی می تواند دسترسی بیماران به داروهای ارزان تر و مؤثرتر را تسهیل نماید. نوسانات ارزی و حذف ارز ترجیحی و اجرای «طرح دارویار» صنعت دارو و تجهیزات پزشکی را با چالش های جدی مواجه کرد تا جایی که خیلی از شرکتها اعلام نمودند که در صورت اصلاح نشدن نرخها توانایی ادامه فعالیت را ندارند و از این همین رو سازمان غذا و دارو تصمیم گرفت، قیمت اقلام دارویی را بین ۳۰ الی ۳۰۰ درصد افزایش دهد، آنطور که مسئولان سازمان تامین اجتماعی گفتند؛ ناهماهنگی سازمان غذا و دارو با بیمه ها منجر به افزایش شدید پرداختی از جیب مردم شد تا جایی که بنا بر اعلام انجمن داروسازان تعدادی از بیماران در زمان خرید داروها به سبب عدم توانایی مالی از تهیه تمام اقلام نسخه پرهیز می کنند. حال باید دید ظفرقندی باتوجه به چالش های بودجه ای و عدم همکاری مناسب سازمان های بیمه گر توانایی ایجاد وفاق بین نظام سلامت، سازمان برنامه و بودجه و سازمان های بیمه گر را خواهد داشت تا از این راه هزینه های درمان بیماران را کم کند.
بهبود شرایط کادر درمان و ممانعت از مهاجرت پزشکان مشکلات معیشتی و حقوقی کادر درمان و افزایش فشار کاری بر پزشکان و پرستاران، منجر به نارضایتی و افزایش مهاجرت نیروی انسانی متخصص شده است. تأخیر در پرداخت حقوق، نبود امکانات رفاهی مناسب و توزیع نابرابر پزشکان در مناطق مختلف کشور، از مشکلات اصلی این حوزه شمرده می شود. وزارت بهداشت در تلاش است با اصلاح نظام پرداخت، ایجاد مشوق های مالی و بهبود شرایط کاری، انگیزه ماندگاری نیروی درمانی را افزایش دهد.
توجه به سلامت روان و اجتماعی رشد مشکلات روانی در جامعه، نیاز به برنامه ریزی جدی برای پیشرفت سلامت روان را بالاتر از پیش ضروری کرده است. کمبود متخصصان روان پزشکی، عدم حمایت بیمه ای از خدمات روان درمانی و افزایش فشارهای اجتماعی، همچون چالش های این حوزه شمرده می شود. گسترش خدمات مشاوره ای در مراکز بهداشتی، پوشش بیمه ای درمان های روانشناسی و اجرای برنامه های آگاهی بخشی، از راهکارهای پیشنهادی برای بهبود وضعیت سلامت روان در کشور است. مقابله با بحران های بهداشتی و بیماریهای واگیر شیوع بیماریهای نوپدید مانند کرونا، نشان داد که سیستم سلامت نیازمند زیرساخت های قوی تر برای روبرو شدن با بحران های بهداشتی است. کمبود تجهیزات درمانی، عدم آمادگی بیمارستان ها و محدودیت در تولید واکسن و داروهای ضروری، همچون مسائلی است که نیاز به برنامه ریزی دقیق دارد، افزایش ظرفیت تولید واکسن، گسترش زیرساخت های بیمارستانی و همکاریهای بین المللی در عرصه سلامت، از اقدامات ضروری برای آمادگی در مقابل بحران های آینده است. کنترل بیماریهای غیرواگیر تغییر سبک زندگی و افزایش مصرف فست فود و غذاهای آماده سبب شده تا شیوع بیماری غیر واگیر در کشور روند صعودی داشته باشد، بطور مثال بنا بر اعلام وزارت بهداشت روند ابتلاء به انواع سرطان ها، بیماریهای قلبی و عروقی، فشار خون روند افزایشی دارد که از همین رو انتظار می رود وزارت بهداشت با اجرای برنامه های فرهنگی و پویش هایی در این جهت قدمهای مؤثری در مهار کردن روند رشد این بیماریها داشته باشد. توجه به هوش مصنوعی در نظام سلامت در وضعیت فعلی، سیستم حکمرانی سلامت با توسعه تکنولوژی و نوآوری مطابقت و سازگاری ندارد. سیستم فعلی تنظیم گری اثربخش و کارآمد ندارد. بطورمثال برنامه و تکلیف این سیستم با توسعه سلامت دیجیتال، به کارگیری هوش مصنوعی در سیستم های بهداشت، درمان، آموزش و پژوهش، به اشتراک گذاری دیتای سلامت با پژوهشگران و کسب وکارها، توسعه استارت آپ های جدید و… مشخص و شفاف نیست! استفاده از ظرفیت همه رشته ها در مدیریت کل سیستم سلامت را پزشکان سیاست گذاری و مدیریت می کنند. شخص وزیر و معاونان او، مدیران کل وزارتخانه، همه رؤسای دانشگاه های علوم پزشکی و معاونان و مدیران آنها اغلب پزشک هستند. اکثراً غیرحرفه ای (دانش و تحصیلات مدیریتی ندارند) و انتصاب آنها بر طبق لابی، رفاقتی و در نتیجه سلیقه ای و با آزمون و خطاست! در صورتیکه سلامت ابعاد مختلفی دارد و مسایل آن بدون درنظر گرفتن دیدگاه سایر رشته ها و ذی نفعان کلیدی آن قابل حل شدن نیست. حتی مدیر امور خوابگاه های دانشجویی در خیلی از دانشگاه های علوم پزشکی یک پزشک است! واقعیت این است که سیستم سلامت و مراقبت بهداشتی در اصل چندبعدی و نیازمند تفکر سیستمی و کل گراست و با دیدگاه فقط تخصصی و جزء نگر پزشکان و نیروهای درمانی در تناقض است. نقش جامعه شناس، متخصص تغذیه، اقتصاددان، اپیدمیولوژیست، متخصص بهداشتی، متخصص ورزشی، هنرمند، روان شناس و… در نظام حکمرانی سلامت کجاست؟ عادلانه شدن توزیع پزشک و امکانات درمانی بخش زیادی از منابع و امکانات بهداشتی و درمانی کشور در استان و شهرهای بزرگ متمرکز شده است و برابری کافی در توزیع و دسترسی، خصوصاً به خدمات تخصصی وجود ندارد. توزیع نابرابر نیروها و امکانات مکانیزم عرضه و تقاضا را به هم می ریزد و انحصار را تشویق می کند. پدیده هایی مانند زیرمیزی و پایبند نبودن پزشکان متخصص به تعرفه های مصوب، محصول همین توزیع نابرابر است. ده ها هزار نفر از مردم شهر و روستا از تمامی جای کشور روزانه به سبب دسترسی نداشتن به امکانات و خدمات تخصصی راهی شهرهای بزرگی مانند تهران می شوند. این مساله علاوه بر هزینه های مستقیم درمان، هزینه های غیرمستقیم مانند کاهش راندمان و غیبت از کار و غیرضروری شامل رفت و آمد، غذا و اقامت در هتل را گاهی برای چند روز متوالی به بیمار تحمیل می کند. بار مالی این نوع هزینه ها به تفکیک بیماری و در مقیاس ملی بسیار چشم گیر است. به گزارش فست فود باز به نقل از مهر؛ وزارت بهداشت در سال جدید با چالش های مختلفی روبه رو است که حل آنها نیازمند همکاری میان نهادهای دولتی و خصوصی، تامین منابع مالی پایدار و اجرای سیاستهای اصلاحی است. اصلاح نظام تامین مالی، پیشرفت کیفیت خدمات درمانی، بهبود وضعیت دارویی و تجهیزات پزشکی، پشتیبانی از نیروی انسانی و توسعه برنامه های پیشگیری، همچون اقداماتی است که می تواند منجر به بهبود وضعیت سلامت کشور شود.
About Author
