خلاقیت کارساز در روز زلزله بم و تقدیر پزشکیان به علاوه فیلم
به گزارش فست فود باز، زلزله بم در کنار تلخی های بی شمار که به علت عمق فاجعه آن داشت، موقعیتی برای تکاپو و خلاقیت افراد و سازمان های دولتی و غیردولتی به منظور امدادرسانی هم بود تا هر کدام به فراخور توان و موقعیت خود دردی از آلام حادثه دیدگان را کم کنند.
به گزارش فست فود باز به نقل از خبرگزاری ایرنا، ساعت ۵: ۲۶ سحرگاه پنجم دیماه ۱۳۸۲ بم لرزید و ساعتی بعد خبری تلخ نه تنها ایران بلکه جهان را تکان داد؛ شهر بم پیش از زلزله ۶.۶ ریشتری که مرکز استان کرمان در فاصله ۱۹۵ کیلومتری را هم لرزاند، بیشتر از ۹۰ هزار نفر جمعیت داشت و در این زمین لرزه فقط یک سوم از آنان زنده ماندند.
هرچند طبق آمار رسمی، این زلزله ۳۴ هزار جان باخته، بیشتر از ۳۰ هزار مصدوم و ۱۰ هزار بی خانمان برجا گذاشت ولی تعداد واقعی قربانیان به مراتب بیش از این میزان تخمین زده می شود.
یکی از چالش های مدیریت بحران زلزله بم و درس آموخته های این واقعه دلخراش علاوه بر این که آن موقع ساختار امداد و نجات به شکل امروزی نبود، آمارهای متفاوت و متناقض از تعداد مصدومان و جانباختگان است به صورتی که رئیس وقت شورای شهر بم گفته بود با عنایت به این که در بعضی مناطق بم ۱۰۰ درصد منازل بر اثر زلزله تخریب شدند، تعداد تلفات بیشتر از ۵۰ هزار نفر است. برخی دیگر مسؤلان هم هنوز آمار جانباختگان را بالای ۵۰ هزار نفر اعلام می کنند.
به گفته مسؤلان محلی در ایام اول هر کس به فکر تدفین عزیزان خود بود به وسیله لودر کانال هایی ایجاد می شد، پیکرها به صورت دسته جمعی به خاک سپرده می شدند و کسی چندان در آمارگیری دخالت نداشته است.
شهر بم پیش از زلزله سال ۸۲ بیمارستان دولتی امام خمینی (ره)، بیمارستان خصوصی افلاطونیان و هم زایشگاه مهدیه را داشت؛ بیمارستان پاستور هم آن زمان درحال ساخت بود اما بیمارستان امام خمینی (ره) و زایشگاه مهدیه در زلزله تخریب شدند.
در چنین شرایطی و زمستان استخوان سوز کویری شرق کرمان، فرودگاه بم و مدیریت جهادی سرداران شهید سلیمانی و کاظمی به یاری مصدومان زلزله بم آمد با بسیج هواپیماهای کشور و ثبت رکورد عملیات ناوبری هوایی در این فرودگاه، مصدومان به بیمارستان های استانهای مختلف کشور منتقل شوند.
بدیهی است اطلاع بستگان و آشنایان اهالی بم از وضعیت مصدومان خود از نیازهای اصلی و فوریت دار در آن مقطع زمانی بود تا اندکی از اضطراب و ناراحتی آنان کاسته شود.
نیازی که روابط عمومی وقت دانشگاه علوم پزشکی کرمان در روز اول حادثه زلزله بم در اقدامی خلاقانه به آن پاسخ گفت و تقدیر دکتر مسعود پزشکیان که آن موقع وزیر بهداشت، درمان و پزشکی بود و از روزهای اول حادثه در بم حضور یافته بود را هم به همراه داشت.
فرصتی دست داد تا میزبان مدیر پیشین روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی کرمان که حالا معاون مرکز رشد فناوری سلامت این دانشگاه است، در خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) باشیم و علی اکبر اسماعیلی از این اقدام کارساز در ساعات اولیه پس از وقوع زلزله بم بیشتر بگوید.
وی در ۲ بازه زمانی از مرداد ۱۳۸۲ تا خرداد ۱۳۸۵ و بار دیگر از فروردین ۱۳۸۷ تا سال ۱۳۸۸ مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی کرمان بوده است.
اسماعیلی با گرامیداشت یاد و خاطر قربانیان زلزله بم اظهار داشت: زلزله آنقدر شدید بود که در کرمان هم با فاصله ۱۹۵ کیلومتری احساس شد و پس از زلزله بیدار شدیم و منتظر بودیم. ستاد بحران آن موقع به شکل امروزی در کل کشور مثل وزارت بهداشت حتی هلال احمر شکل نگرفته بود و تجربیات زلزله بم سبب شده هم اکنون با کوچکترین پیش لرزه ای که حس گردد، ستاد مدیریت بحران حساس می شوند و ارتباط می گیرند.
مدیر وقت روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی کرمان اضافه کرد: ارتباطات شهرستان بم قطع شده بود، همکاران ستاد بحران و اورژانس پیگیری کردند و اول بامداد تماس گرفتند که محل زلزله، بم است و خودمان را به سازمان مرکزی دانشگاه رساندیم.
وی بیان نمود: همکاران ما در اورژانس و درمان فورا مستقر و ستادها تشکیل شده بود. فرماندار وقت بم از نخستین اشخاصی بود که ویرانی ها را دیده و به مرکز استان اطلاع داده بود.
نیازسنجی و شکل گرفتن ایده
اسماعیلی اظهار داشت: چون مدیر روابط عمومی بودم نیازهای موجود را بخصوص نیازهای بهداشت و درمان را به ما منتقل می کردند، سریع با دست می نوشتم چون فرصت تایپ کردن نبود و برای صداوسیمای کرمان فاکس می کردم که فورا زیرنویس می شد یا در خبرها می آمد.
وی اضافه کرد: برای نمونه پتو در هوای سرد نیاز است یا مواردی که هلال احمر پیگیری می کرد چون هنوز انسجام نداشتیم بخش عمده مسائل پزشکی بود و این که بیمارستان های سطح کشور آمادگی داشته باشند. بیمارستان پاستور بم چون در حاشیه بود کمتر صدمه دید و درحال ساخت بود، بیمارستان امام خمینی (ره) قابل بازسازی نبود و بیمارستان افلاطونیان هم بازسازی و دو سه ماه بعد با حضور دکتر پزشکیان (وزیر وقت بهداشت) برای خدمت رسانی به مردم راه اندازی شد.
مدیر پیشین روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی کرمان اظهار داشت: بامداد جمعه که وارد دانشگاه شدیم بیشتر بحث اطلاع رسانی اولیه مطرح بود و خودمان هم نمی دانستیم چه کاری باید انجام دهیم؛ ساعات بعدازظهر نیروهای سازمان جهانی بهداشت هم مستقر شدند و پیگیر عرضه خدمات بودند.
وی اضافه کرد: ساعت پنج پس از ظهر جمعه که آفتاب غروب کرده بود در محل کار، مدیر فناوری اطلاعات دانشگاه یکسری وسایل را برداشت و قصد رفتن به بم را داشت که در جواب من اظهار داشت: برق بیمارستان بم قطع شده؛ من گفتم شما نمی توانید برق را وصل کنید. پاسخ داد اینجا هم بیکارم که عنوان کردم یک نرم افزار می خواهم تا نام و نام خانوادگی مصدوم، نوع مصدومیت، محل بستری و شماره تلفن بیمارستان را داشته باشیم.
در بحران بهتر کار می کنیم
اسماعیلی اظهار داشت: ساعت ۵: ۱۵ مدیر آی تی دانشگاه لپ تاپ را برداشت و جای خلوتی رفت که نرم افزار را آماده کند؛ حدود ساعت ۶: ۳۰ نرم افزار را آورد و یکی از خصوصیت های ما اینست که در بحران ها خیلی بهتر کار می نماییم. فکر نمی کردم به این سرعت نرم افزار آماده شود البته یکسری ویرایش نیاز داشت که همکار ما گفت تا یک ساعت دیگر نهایی می شود.
وی اظهار نمود: همان لحظه که دیدم نرم افزار به این سرعت آماده شد، فورا تعداد زیادی از دانشجویان و همکاران حتی دانش آموزانی که حضور پیدا کردند را سریع تقسیم بندی کردم، چون دانشجویان می گفتند کاری به ما بدهید و در بیمارستان های مختلف شهر هر کدام با یک خودرو یک تیم تشکیل شد.
مدیر اسبق روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی کرمان اظهار داشت: این افراد به بیمارستان های شهر کرمان همچون شفا، افضلی پور، شهید باهنر، راضیه فیروز، ارجمند و فاطمه زهرا (س) رفتند و از آنان خواسته شد مشخصات مصدومان شامل نام و نام خانوادگی، نام پدر، نوع مصدومیت و محل بستری را برای ما بیاورند.
وی اضافه کرد: ۲ تیم را به فرودگاه و راه آهن کرمان فرستادم تا مصدومانی که آنجا می توانند را شناسایی کنند؛ اطلاعیه ای هم به دانشگاه های علوم پزشکی و بیمارستان های دیگر کشور دادیم که اگر مصدومی منتقل شده اطلاعاتش را برای ما فاکس کنند و برای آنها سریع یک فرم طراحی و ارسال کردیم.
اسماعیلی اظهار داشت: آن موقع سیستم کامپیوتر در سازمان ها کم بود و تا اطلاعات بیاید حدود هفت کامپیوتر را در اتاق آی تی دانشگاه مستقر کردیم. حوالی ساعت ۲۱ جمعه شب یکسری اسامی رسید که ۲ نفر گذاشتیم یک نفر می خواند و یک نفر تایپ می کرد. برای نمونه چند صفحه اسامی که از بیمارستان شهید باهنر آماده می شد، راننده خودرو ها می آوردند و همین شروع بارگذاری محتواها بود که باید اطلاعات را وارد سایت می کردیم.
ایجاد بانک اطلاعات از شب اول
وی افزود: ما در واقع یک بانک اطلاعات را داخل سایت دانشگاه علوم پزشکی ایجاد کردیم که قابل دسترسی بود البته آن موقع اغلب دستگاههای دولتی سایت نداشتند ولی دانشگاه ما یک سایت داشت؛ امکان دارد سرور آنرا اجاره کرده بودند که جزئیات آنرا نمی دانم.
این مسئول در دانشگاه علوم پزشکی کرمان اظهار داشت: اطلاعات را وارد می کردیم و سریع در آن بانک می نشست، در آن موقع به نام سایت فکر نمی کردیم ولی نام اولیه آن “بانک اطلاعاتی مصدومان حادثه زلزله بم” بود که بعدها باردیگر نامگذاری کردیم.
وی بیان نمود: ساعت ۱۱ جمعه شب دو خط تلفن را معرفی کردیم و فورا تماس ها شروع شد؛ تا آن لحظه شاید تعداد محدودی اسامی مصدومان را وارد کرده بودیم ولی تماس ها آغاز شد و نیروهای ما شبانه روز اطلاعاتی که از بیمارستان ها می آمد را وارد می کردند؛ حدودا تمامی مصدومان بستری در بیمارستان های کرمان و سایر استانهای پذیرش کننده مصدومان زلزله بم را وارد سایت کردیم.
اسماعیلی اظهار داشت: چون بعدا پرینت گرفتیم مصدومان بستری ۱۵ هزار و ۵۰۰ نفر بودند، حالا امکان دارد تعدادی بستری و سریع ترخیص شده بودند. ما این تعداد را تا روز دوم و سوم وارد کردیم.
وی اضافه کرد: فکر نمی کردیم کارمان اینقدر بازخورد داشته باشد، دو خط در اختیار تلفن کم بود و ساعت هفت بامداد فردا (شنبه) با مدیر مخابرات شهرستان کرمان تماس گرفتم که طی ۲۰ دقیقه تا نیم ساعت پنج خط تلفن افزوده شد و اشغال نمی زد؛ بنابراین شماره ها روی خط بعدی می رفت.
مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی کرمان در زمان زلزله بم اظهار داشت: همکاران ۲۴ ساعته پاسخگو بودند، هرچند در کشور اینترنت فراگیر نبود؛ یکسری افراد اینترنت دیال آپ داشتند و می توانستند نام مصدوم و آشنای خویش را جست و جو کنند ولی عموما زنگ می زدند.
وی اضافه کرد: روز دوم یا سوم حادثه در داخل ستاد مصاحبه ای کردم که این مصاحبه را شبکه های بین المللی پوشش داده بودند و پس از آن تماسهای مکرر از خارج از کشور داشتیم؛ ایرانی ها مقیم خارج از کشور مثل سوئد، انگلیس، کانادا، آمریکا و استرالیا که سایت و شماره ها را دیده بودند تماس می گرفتند.
خاطره ای از پزشکیان
اسماعیلی به خاطره دیگری از طریق اندازی این بانک اطلاعاتی اشاره نمود و اظهار داشت: وزیر وقت بهداشت از ساعات اولیه وقوع زلزله در بم مستقر شد. ما دو سه روز اول در ستاد کرمان بودیم اما ستاد دانشگاه با حضور دکتر شریفی رئیس وقت دانشگاه علوم پزشکی کرمان و معاونان در بم مستقر شد.
وی اضافه کرد: روز دوم و سوم مشخص می شود که حمام و سرویس بهداشتی نیاز است و در خبرها و عکس ها آمده که دکتر پزشکیان درحال ساخت حمام صحرایی در بم حضور دارد. دوشنبه یا سه شنبه یعنی سه چهار روز پس از زلزله جهت شرکت در جلسه ستاد بحران استانداری به کرمان آمد با وجود این که مسیر کرمان – بم شلوغ و ترافیک عجیبی بود اما پیش از این که در ستاد بحران حضور پیدا کند به سایت ما آمد.
این مسئول در دانشگاه علوم پزشکی کرمان اظهار داشت: در کارها بخصوص در شرایط بحران خلاقیت مهم می باشد و این که منتظر دستور نباشیم بنابراین نرم افزار کمتر از یک ساعت و نیم آماده شد و در مورد خلاقیت با توجه به ساختارهای کنونی دانشگاهی، می گویند تحصیلات دانشگاهی و مدرسه، خلاقیت کُش است؛ معمولا، خلاقیت را کنار می گذاریم و می ترسیم ولی ما همیشه دنبال راه های نو بودیم و شاخص ترین آن همین سایت اینترنتی وضعیت مصدومان، آن هم در همان شرایط اولیه زلزله بود.
وی افزود: آقای پزشکیان در بازدید از مجموعه ما گفت شخصا آمده که از این کار تشکر کند چونکه کار خیلی بزرگی انجام شده؛ خودمان هم تا آن لحظه نمی دانستیم فقط خوشحال بودیم یکسری اطلاعات را به هموطنان در داخل و خارج کشور می دهیم.
اسماعیلی اظهار داشت: در آن دیدار آقای پزشکیان مثال آورد که رئیس دانشگاه علوم پزشکی مشهد زنگ زده و تشکر کرده و گفته یکی از پرستاران بازنشسته در مشهد آشنای بمی داشتند، وقتی فهمیده بود در بیمارستان مشهد بستری است آمده و آن خانواده را به خانه خودش برده و تخت را خالی کرده چون آن موقع تخت خیلی اهمیت داشت و آنجا بود که متوجه شدیم کار اساسی انجام شده است.
وی اظهار نمود: نکته اساسی که وجود دارد توجه دکتر پزشکیان به کارهای عملیاتی است؛ در کرمان اول به دانشگاه علوم پزشکی می آید و از همکاران روابط عمومی و بانک اطلاعاتی مصدومان تشکر می کند که خیلی پرارزش است.
مدیر اسبق روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی کرمان اظهار داشت: همه رفتارها ایثارگرانه بود اما با آن بازدید به ارزش کار واقف شدیم که سبب شد بشدت ادامه پیدا کند و بانک اطلاعاتی را در اختیار همه دستگاه ها قرار دادیم، حتی تله تکست تلویزیون درخواست و از آن بهره برد.
وی در جواب این پرسش که آیا بانک اطلاعاتی مصدومان زلزله بم هنوز وجود دارد؟ اظهار داشت: متاسفانه خیر. به فکر هیچ مستندسازی نبودیم و دو سال قبل پیگیر شدیم با همان مسئول آی. تی که نتوانستیم بانک اطلاعاتی را بازیابی نماییم.
اسماعیلی اضافه کرد: مدیران وقت روابط عمومی وزارت بهداشت اعلام نمودند سال ۱۳۸۷ این ایده و اقدام ما در یکی از سمپوزیم های بین المللی روابط عمومی عرضه شده و مورد تقدیر قرار گرفت.
About Author
