مقصران پشت پرده کمبود دارو!
فست فود باز: کمبود دارو فقط مربوط به تحریمها یا تولید و… نیست و بعضا؛ تاثیرگذاری برخی رفتارها در بروز کمبودهای دارویی، مهم تر از دیگر عوامل است.
به گزارش فست فود باز به نقل از مهر، کمبودهای دارویی را میتوان یکی از مهم ترین چالش های نظام سلامت هر کشوری تلقی نمود که ایران هم از این قاعده مستثنی نیست. اما نکته ای که نباید نسبت به آن بی توجه بود، دلیلهای بروز کمبود دارو است که عوامل مختلفی را شامل می شود. در این میان، تجویز بی رویه دارو در نسخه بیماران، یکی از همین عوامل است که میبایست مورد کنکاش قرار بگیرد. بنا بر آمارهای رسمی وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو، میانگین تجویز دارو در هر نسخه، در جهان کمتر از ۱.۷ قلم است، اما این میزان در نسخه ایرانی ها، ۴.۳ قلم دارو است؛ که نشان داده است اوضاع خوبی در تجویز و مصرف دارو نداریم.
آمارها چه می گویند
در نیمه اول سال ۱۴۰۴، بالاتر از ۲۸ میلیارد عدد دارو به ارزش ۱۵۶ هزار میلیارد تومان در کشور توزیع شده است؛ آماری که نشان داده است ایرانیها به صورت میانگین ماهانه ۴.۶ میلیارد عدد دارو مصرف می کنند و تهران با اختلاف، بزرگ ترین مصرف کننده دارو در کشور است. نازیلا یوسفی، مدیرکل نظارت و پایش مصرف فرآورده های سلامت سازمان غذا و دارو اظهار داشت: تجویز غیرمنطقی دارو، مصرف غیرضروری و تقاضای القایی از طرف برخی ذی نفعان از عوامل اصلی کمبود دارو و نارضایتی عمومی در کشور است. وی ادامه داد: در سالهای اخیر علاوه بر محدودیت های عرضه، مشکلات ناشی از الگوی نامناسب مصرف دارو نیز بر دسترسی بیماران تأثیر گذاشته است. به گفته ی ایشان، تجویز دارو خارج از راهنمای بالینی بومی، فروش بدون نسخه داروهای نسخه ای، عرضه داروهای بیمارستانی در داروخانه های شهری و ایجاد تقاضای القایی از طرف تولیدکنندگان، واردکنندگان یا ارایه دهندگان خدمات سلامت، سبب افزایش نا بجای تقاضا و بروز کمبود دارو شده است. یوسفی تاکید کرد: پزشکان باید با پایبندی به راهنماهای بالینی بومی و اجتناب از تجویز داروهای غیرضروری به بهبود شرایط کمک کنند. همین طور داروسازان با خودداری از فروش داروی نسخه ای بدون نسخه و راهنمایی بیماران می توانند اهمیت بالای ی در مدیریت مصرف ایفا کنند. وی با اشاره به نقش بیمه ها در دفاع از تجویز منطقی دارو اظهار داشت: نظارت بر الگوهای نسخه نویسی و تعرفه گذاری صحیح، سبب افزایش انگیزه برای رعایت پروتکلهای درمانی خواهد شد. بگفته مدیرکل نظارت و پایش مصرف فرآورده های سلامت سازمان غذا و دارو، سازمان نظام پزشکی نیز باید بر تخلفات نسخه نویسی و تبلیغات دارویی نظارت کند. بر مبنای داده های رسمی، از مجموع ۱۵۶ هزار میلیارد تومان ارزش ریالی بازار دارویی در نیمه اول ۱۴۰۴، میزان ۸۱.۷۵ درصد (حدود ۱۲۷ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان) در ارتباط با داروهای تولید داخل و تنها ۱۸.۲۵ درصد (نزدیک به ۲۸ هزار و ۴۸۰ میلیارد تومان) در ارتباط با داروهای وارداتی بوده است. این نسبت نشان داده است که سیاستهای تقویت تولید ملی در حوزه دارو، بازهم اثرگذار می باشد و بخش اعظم نیاز دارویی کشور از داخل تامین می شود؛ در عین حال، سهم نسبتاً بالای واردات از نظر ارزش ریالی، گواه آنست که اقلام وارداتی عمدتا داروهای با فناوری بالا یا گرانقیمت هستند.
وضعیت داروهای بدون نسخه (OTC)
وضعیت داروهای بدون نسخه یا همان OTC در کشورمان، حدودا شبیه داروهایی است که میبایست با نسخه تهیه شوند. زیرا، برای داروهای OTC هم قواعدی تعریف شده که متاسفانه خیلی جدی گرفته نمی شود و بنابراین شاهد نگاه سلیقه ای داروخانه در عرضه داروهای OTC هستیم. این در حالیست که داروهای بدون نسخه هم می توانند برای مصرف کننده آن دارو خطرناک باشد. مدیرکل نظارت و پایش مصرف فرآورده های سلامت سازمان غذا و دارو اظهار داشت: افزایش مصرف داروهای OTC در کشور تحت تأثیر عوامل مختلفی همچون هزینه و زمان رفتن به پزشک، سفارش های ناصحیح اطرافیان و همین طور تبلیغات غیرعلمی در فضای مجازی است. خصوصاً صفحاتی که با اهداف مالی فعالیت می نمایند، با ارایه اطلاعات غلط سلامت عمومی را تهدید می کنند. وی ادامه داد: گرایش به مصرف خودسرانه دارو، گاهی ناشی از باورهای اشتباه فرهنگی یا تقلید از آن چه در رسانه های اجتماعی ارایه می شود، است. این در حالیست که حتی داروهای OTC نیز می توانند عوارض جانبی بوجود آورده یا با سایر داروها تداخل داشته باشند. یوسفی با اشاره به حضور مسئول فنی در همه داروخانه های کشور اظهار داشت: داروسازان در داروخانه ها می توانند افراد را در انتخاب صحیح داروهای OTC یاری کنند.
ضرورت کار فرهنگی برای جامعه پزشکی
دارو توسط پزشک برای بیمار تجویز می شود. بدین سبب وقتی میزان اقلام دارویی در هر نسخه بالا است، یعنی این که پزشکان درخواست دارو برای بیماران دارند. لذا، مهم ترین کار برای کنترل آمار تجویز دارو در نسخه بیماران، تشویق و تشویق جامعه پزشکی به اصلاح نسخه دارویی بیماران است. زیرا، بعضاً شاهد می باشیم که داروهایی در نسخه بیمار نوشته می شود که همان دارو در منزل بیمار موجود است. بنابراین، پزشک می تواند پس از پرسش از بیمار، نسبت به تجویز دارو اقدام نماید. اما در این میان برخی رفتارهای ناصحیح هم موجب می شود با کمبود دارو در داخل مواجه شویم که این مساله هم احتیاج به کنکاش و کار کارشناسی از طرف سازمان نظام پزشکی دارد. آن چه مسلم است، کمبود دارو همیشه در ارتباط با تحریمها نمی شود و ضروری است وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو، برای بروز کمبودهای دارویی که با انجام برخی رفتارهای نامناسب شکل می گیرد؛ تدابیر و سیاست هایی اتخاذ کنند.
به اجمال، در نیمه اول سال ۱۴۰۴، بالاتر از ۲۸ میلیارد عدد دارو به ارزش ۱۵۶ هزار میلیارد تومان در کشور توزیع شده است؛ آماری که نشان داده است ایرانیها بصورت میانگین ماهانه ۴.۶ میلیارد عدد دارو مصرف می کنند و تهران با اختلاف، بزرگ ترین مصرف کننده دارو در کشور است. مبنی بر داده های رسمی، از مجموع ۱۵۶ هزار میلیارد تومان ارزش ریالی بازار دارویی در نیمه اول ۱۴۰۴، میزان ۸۱.۷۵ درصد (حدود ۱۲۷ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان) در ارتباط با داروهای تولید داخل و تنها ۱۸.۲۵ درصد (نزدیک به ۲۸ هزار و ۴۸۰ میلیارد تومان) در ارتباط با داروهای وارداتی بوده است. این در حالیست که حتی داروهای OTC نیز می توانند عوارض جانبی بوجود آورده یا با سایر داروها تداخل داشته باشند.
About Author
