سونامی کاهش جمعیت
کاهش نرخ رشد جمعیت اکنون به ۶ دهم درصد رسیده که این مساله در تاریخ ایران بی سابقه است و کاهش نرخ باروری هم به ۱.۶ دهم فرزند به ازای هر زن رسیده و این یعنی سونامی کاهش جمعیت.
به گزارش خبرنگار حوزه بهداشت و سلامت ایرنا، بررسی نمودارهای منتشره مرکز آمار ایران، گویای نزولی بودن میزان باروری در هشت سال اخیر بوده و میزان باروری در حقیقت تعداد فرزندانی است که یک زن در طول دوران باروری خود (معمولا از ۱۵ تا ۴۹ سال سن) به دنیا می آورد.
طی یک دهه، ۱۰ درصد از جمعیت جوان ایران کاسته شده و به نسبتی بیشتر، تعداد افراد در آستانه سالمندی بالا رفته، با اطمینان می توان گفت در ۱۵ سال آینده با مشکل نیروی کار مواجه خواهیم بود.
اکنون افزایش فرزندآوری در دستور کار وزارت بهداشت قرار گرفته و به همین دلیل قرارگاه جوانی جمعیت و فرزندآوری به دستور وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تشکیل شده است و سایر دستگاهها در حوزه باروری سالم، درمان ناباروی، توسعه خدمات ناباروری، توسعه پوشش های بیمه ای، ترویج ازدواج های دانشجویی و غیره فعال تر شوند.
بهرام عین اللهی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هفته گذشته در پنجمین نشست قرارگاه عملیاتی سلامت و جوانی جمعیت با انتقاد از این که حالا برای افزایش جمعیت تبلیغی نمی گردد، اظهار داشت: برنامه های افزایش جمعیت باید با اقدامات تبلیغی و اطلاع رسانی در جامعه نمود پیدا کند و در امتداد اطلاع رسانی برنامه های جمعیتی ضروریست کمیته رسانه در این قرارگاه برای پیگیری اطلاع رسانی و تبلیغات برنامه ها تشکیل گردد.
وضعیت کشور از نظر جمعیتی بحرانی و قرمز است، مسئولان برای جلوگیری از کاهش رشد جمعیت راه حل بدهند
وی، وضعیت کشور را از نظر جمعیتی بحرانی و قرمز دانست و گفت: رشد جمعیت منفی است و از علما و مسئولان و صاحبنظران درخواست داریم برای جلوگیری از کاهش رشد جمعیت راه حل بدهند. رویکرد های حمایتی وزرات بهداشت در حوزه رشد جمعیت درحال ترسیم است و تلاش داریم این حمایت شامل همه زنان کشور شامل بیمه شدگان و بیمه نشدگان شود.
کمال حیدری معاون بهداشت وزارت بهداشت نیز افزایش فرزندآوری را برای کشور ضرورت مهم دانست و اضافه کرد: حدود ۶۰ درصد از قانون جمعیت مربوط به وزارت بهداشت و ۲۵ درصد از آن مربوط به دستگاههای مختلف است، از آنجائیکه معاونت بهداشتی خط اول تماس با جامعه است، تکالیفی برعهده این معاونت است که در چهار مقوله پیشگیری و تشخیص سریع ناباروری، آموزش های قبل از ازدواج، پشتیبانی از مادران حامله بی بضاعت و بحث تسهیل خدمات زایمانی در امتداد ترویج زایمان طبیعی متمرکز می شود و از برنامه های اصلی معاونت بهداشتی است.
وی گفت: بحث جمعیت در کشور به یک مقوله فرهنگی بدل شده است و تعدادی از جوانان ما آنطور که باید به اهمیت فرزندآوری در امتداد سلامت روانی، معنوی و غیره خودشان توجه ندارند و متاسفانه بحث توجه به فرزندآوری بعنوان یک ارزش کمرنگ شده که باید به آن بپردازیم.
حیدری اشاره کرد: یکی از راه هایی که می توانیم در زمینه جمعیت موفق باشیم، تسهیلاتی است که به زوجین داده می شود که در دنیا هم هر کشوری برمبنای وسعش بهترین تسهیلات را در اختیار قرار می دهد تا خانواده و خصوصاً مادران بتوانند به وظایف خود بپردازند. آنچه در مجلس شورای اسلامی به آن پرداخته شده، برمبنای وسعی بوده که توانستند در نظر بگیرند. البته اساسا این تسهیلات باید افزایش یابد که البته در قانون در ۵ سال اول افرادی که برمبنای آزمون وسع بضاعت کمتری دارند، حمایت می شوند.
جمعیت کشور دغدغه بزرگی است و وزارت بهداشت دراین زمینه نهایت همکاری را خواهد کرد
وی اشاره کرد: جمعیت کشور دغدغه بزرگی است و اگر برای این مساله فکری نشود تا ۱۵ سال آینده و اثرات خودرا نشان میدهد و وزارت بهداشت دراین زمینه نهایت همکاری را خواهدنمود.
حامد برکاتی مدیرکل دفتر سلامت جمعیت و خانواده و مدارس وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز معتقد است: برای جایگزینی طبیعی جمعیت، لازم است هر زن در بازه سنی باروری، ۲.۱ تا ۲.۲ فرزند به دنیا بیاورد؛ این رقم در دهه ۶۰ و در ایران ۶.۸ بود، ولی در سال ۹۹ به زیر ۲ کم شد.
۷۰ درصد جمعیت در سن باروری متاهل هستند و هر زن باید ۳ فرزند به دنیا بیاورد
وی اشاره کرد: ۷۰ درصد جمعیت در سن باروری متاهل هستند و بر این اساس هر زن باید ۳ فرزند به دنیا بیاورد که جایگزینی طبیعی را شاهد باشیم.
برکاتی گفت: طی پنج سال اخیر نرخ رشد و جایگزینی جمعیت در همه استانها کم شده است و با روند فعلی و در ۱۰ سال آینده، نرخ رشد باروری به زیر ۱.۵ می رسد و به چاله جمعیتی می افتیم، اما حالا فرصتی بی بدیل برای بازگشت به نرخ گذشته برقرار است.
وی با تاکید بر تامین امکانات زیرساختی بهداشتی و درمانی، اقتصادی و اجتماعی برای ازدواج و فرزندآوری به هنگام، اظهار داشت: یکی از مهم ترین مسائل، تامین پزشک برای مناطق محروم و توسعه امکانات مربوط به اشتغال پایدار در این عرصه هاست؛ البته پشتیبانی از جامعه نخبگانی کشور و مادرانی که حین تحصیل و اشتغال مایل به فرزندآوری هستند هم اهمیت ویژه ای دارد.
لیلا محمدخانی کارشناس مامایی دراین زمینه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اضافه کرد: نرخ باروری از مهم ترین مولفه های اثرگذار در تحولات جمعیتی است که در سالهای اخیر به شدت کم شده و این امر و سقوط نرخ جانشینی جمعیت ناشی از سقوط میزان موالید در سالهای اخیر بعنوان مهم ترین دلیلهای کاهش رشد جمعیت و نزولی شدن روند رشد تعداد خانوارهای کشور است که بسیار نگران کننده است.
وی گفت: یکی از نتایج سقوط نرخ باروری، سالمندی جمعیت کشور است، طبق گزارش وزارت بهداشت هم اکنون ۱۰ درصد جمعیت ما سالمند هستند اما تا سه دهه آینده، ۳۰ درصد جمعیت در بازه سالمندی بالای ۶۰ سال قرار خواهند گرفت و بحران جمعیت، آینده کشور را تهدید می کند.
محمدخانی اشاره کرد: داده های مربوط به سرعت پیری جمعیت نشان میدهد ایران دومین کشور با سریع ترین نرخ رشد سالمندی در جهان است و در سال ۱۴۳۰ جمعیت سالمند کشور ۲۶ درصد از کل جمعیت را به خود اختصاص خواهند داد و عملا در این سال کشور در دوره سالمندی مفرط قرار خواهد گرفت.
به گفته وی، در امتداد اهداف قانون جوانی جمعیت پیشنهاد می شود برای رسیدن به خوشایندسازی پروسه زایمان، افزایش زایمان طبیعی و تشویق فرزندآوری، طرح مامای همراه در بیمارستان های دولتی و خصوصی مصوب شده است، اجرائی شود.
وی اظهارداشت: ماماها و متخصصین سلامت باروری سراسر کشور از دغدغه مندان کاهش نرخ باروری هستند و هدف اصلی این جامعه مامایی ارتقای فاکتورهای بهداشتی و کاهش مرگ و میر مادری در حد کشورهای توسعه یافته است.
افزایش جمعیت به صلاح کشور
محمدخانی اشاره کرد: افزایش جمعیت به صلاح کشور است و سیاست های ملی و استراتژی رشد جمعیت کشور و حفظ تعالی و جوانی آن دغدغه تمامی دلسوزان در جامعه بوده، اما باید به فکر تولد جمعیت سالم باشیم در غیر این صورت ازدیاد جمعیتی که به دنبال آن بار اقتصادی و اجتماعی بر جامعه و کشور تحمیل نماید بهره ای به دنبال نخواهد داشت.
وی اضافه کرد: مجلس برای کاهش دادن به این دغدغه ها، قانون «جوانی جمعیت و پشتیبانی از خانواده» را مصوب کرد که هدف گذاری کلی این قانون «رفع موانع فرزندآوری» است، این قانون اولین قانون پشتیبانی از جمعیت و فرزندآوری در طول تاریخ ایران بوده و اگر بصورت کامل و با تمام بندهایش اجرا شود، مقرر است در ضمن هفت سال، از بسته شدن پنجره جمعیتی کشور ما پیشگیری کند.
وی توضیح داد: سیاست های جمعیتی باید جزیی جدا نشدنی از سیاست ها و طرح های توسعه در نظر گرفته شود و با در نظر گرفتن پویایی دموگرافیک، تفاوت های جمعیتی و سیاستهایی مشتمل بر حفظ و پشتیبانی از حقوق باروری تدوین شود، پس با عنایت به این که جمعیت، توسعه و فقر بسیار بهم مرتبط هستند، لازمه دستیابی به رشد اقتصادی پایدار و توازن بین جمعیت، منابع و محیط برای توسعه پایدار، ریشه کنی فقر و بهبود کیفیت زندگی نسل های فعلی و آینده است.
محمدخانی اظهارداشت: برمبنای ماده ۵۱ قانون حاضر، ممنوع کردن ارائه رایگان و یارانه ای وسایل پیش گیری از حاملگی در شبکه های بهداشت منجر به افزایش حاملگی های ناخواسته به ویژه در زنان لطمه پذیر خواهد شد و در مادران دارای بیماریهای مزمن و زمینه ای نیز حیات مادر و جنین به مخاطره خواهد افتاد.
وی اشاره کرد: پیشنهاد می شود جهت افزایش عدالت در سلامت و تاکید بر توسعه جمعیت سالم، امکان انجام و آزمایش غربالگری با قیمت ارزان و تحت پوشش بیمه در کشور فراهم گردد.