همه چیز درباره واکسن و واکسیناسیون کرونا به روایت رئیس کل سازمان نظام پزشکی

به گزارش فست فود باز رئیس کل سازمان نظام پزشکی با تاکید بر اینکه راهی جز استفاده از واکسن برای کنترل بیماری کشنده کرونا نداریم، اظهار داشت: اگر واکسیناسیون در زمان مناسب انجام نشود، جهش های ویروس می تواند اثر واکسن را کم کرده و به اصطلاح ویروس از واکسن فرار کند.
به گزارش فست فود باز به نقل از ایسنا، دکتر محمدرضا ظفرقندی در نشست خبری سازمان نظام پزشکی، اظهار داشت: اهمیت بحث کنترل کرونا بوسیله واکسن بر کسی پوشیده نیست. ما با یک بیماری کشنده روبرو می باشیم که خوشبختانه راه کنترل آن تولید و تاثیر واکسن است. در صورتیکه در بعضی بیماریها که مردم سال ها با آن درگیرند، مانند اچ آی وی هنوز واکسن ندارند.
وی اضافه کرد: در زمینه تولید واکسن کرونا کار علمی ارزشمندی در دنیا و با مدلهای مختلف انجام شد و موفقیت بالای ۹۵ درصد حاصل شده که یک پیشرفت جهانی است.

برای کنترل کرونا راهی جز “واکسن” نیست
ظفرقندی افزود: در ایران هم اقدامات ارزشمندی در زمینه تولید واکسن انجام شده و حداقل هشت مرکز هم هستند که دارند روی واکسن کرونا در کشور کار می کنند. باید توجه کرد که راهی جز استفاده از واکسن برای کنترل این بیماری کشنده نداریم.
وی اظهار داشت: کرونا یک تا یک و نیم درصد مرگ و میر و چهار درصد بستری دارد و تولید واکسن برای کنترل آن موفقیت علمی بزرگی شمرده می شود. چه واکسن هایی که MRNÀ هستند، چه واکسن های پروتئین بِیس و چه واکسن های ویروس کشته شده و ضعیف شده می توانند موثر باشند.
وی با اعلان اینکه باید در زمان مناسب و سریعی این واکسن تولید، توزیع و استفاده شود، اظهار داشت: واقعیت موجود این است که مشخص شده که این ویروس جهش هایی را انجام می دهد. حالا در انگلیس شاهدیم که رشد بیماری صعودی و عمودی شده و مرگ و میر در بعضی کشورهای اروپایی بالای ۱۰۰۰ در روز است. در بعضی قسمت های انگلیس ۷۰ درصد ابتلایشان از ویروس جهش یافته است که زنگ خطری برای همه است. در آفریقای جنوبی هم ویروس جهش داشته که ۹۰ درصد ابتلاها در بعضی مناطق آنجا هم از نوع جهش یافته است. در عین حال باید بدانیم که ویروس هم مختص یک کشور نیست و می تواند منتشر شود. همانطور که ویروس جهش یافته انگلیس را در ایران هم مشاهده کردیم که البته خوشبختانه فعلا در کنترل است.
ظفرقندی اشاره کرد: اگر در یک زمان مناسب واکسیناسیون انجام نشود، این جهش ها می تواند اثر واکسن را کم کرده و به اصطلاح ویروس از واکسن فرار کند. بدین سبب موضوع مهم این است که واکسن برای جلوگیری از مرگ و میر و قطع زنجیره انتقال اهمیت دارد. از طرفی ما هر روز به نتایج جدیدی می رسیم مثلا گفته می شد که واکسن برای افرادی که قبلا مبتلا شدند نیاز نیست، اما مطالعات جدید نشان میدهد اگر سطح آنتی بادی این افراد کاهش یافته باشد، باید تزریق کنند که این در میزان تولید واکسن هم موثر است. یا اینکه باید تزریق واکسن پس از مدتی تجدید شود. بطوریکه برخی کشورها پیش خرید زیادی از واکسن و چند برابر جمعیت شان انجام دادند تا نیاز به دوزهای تکراری حتی برای سالهای بعد را تامین کنند.

واکسن کرونا هر چه سریعتر خریداری شود
ظفرقندی اشاره کرد: واکسن باید هرچه زودتر در کشور خریداری شود. با توجه به این که یک واکسن کرونای ایرانی که ویروس ضعیف شده است، فاز یک انسانی را آغاز نموده که تا اخر بهمن ماه این فاز ادامه دارد. پس از آن هم فاز دو آغاز می شود که دو تا سه ماه ادامه دارد و نهایتا هم فاز سوم. بدین سبب برای تولید واکسن تولید داخلی مان نیاز به زمان نسبتا طولانی داریم تا این واکسن به نتیجه برسد. در عین حال شرکت های دیگر هم دارند کار می کنند، انستیتو رازی هم از هفته آتی فاز اول انسانی را اغاز می کند.
وی در تشریح فازهای مطالعاتی واکسن کرونا، اظهار داشت: در فاز اول تعداد ۵۰ الی ۶۰ نفر، به تدریج از واکسن استفاده می نمایند تا عوارض بررسی شود. فاز دوم بر روی ۷۰۰ تا ۱۰۰۰ نفر انجام می شود و هدفش این است که میزان بقا و تولید انتی بادی بررسی شود و فاز سوم که جمعیت ۳۰ هزار نفری را شامل می شود باید مشخص نماید که تاثیر این واکسن بر روی سنین و جنس های مختلف و بیماریهای زمینه ای و… چگونه است. هیچ واکسنی بدون طی این مراحل قابل استفاده نیست.
ظفرقندی اظهار داشت: با مشکلاتی که تحریم به وجود آورده بود نهایتا با مشکلات، پول کووکس را پرداخت کردیم تا این میزان ارائه شود. البته کووکس برمبنای سهمیه بندی واکسن کرونا را توزیع می کنند. مثلا در فاز اول به همه کشورها به اندازه سه درصد جمعیت شان واکسن ارائه می کند که این هم حداقل زودتر از یک ماه آتی نمی رسد. در مرحله دوم هم ۲۰ درصد جمعیت کشورها را در نظر گرفته و توزیع می کنند. بدین سبب ما نیاز داریم واکسن را از مسیرهایی غیر از سازمان بهداشت جهانی برای کشور ارائه نماییم. باید این اقدام را انجام داده و واکسن را سریع تر در اختیار مردم قرار دهیم.

ویروس جهش یافته کشنده تر از گونه قبلی نیست
وی درباره ویروس جهش یافته نیز اظهار داشت: جهش ویروس در انگلیس اتفاق افتاده که بالای ۵۵ تا ۷۰ درصد مبتلاشدن و واگیری را تشدید می کند. کشنده تر است یا نه؟ خیر؛ میزان کشندگی مانند قبل است، اما چون درصد مبتلاشدن و گرفتاری ها بالا می رود و وقتی بدانیم یک تا یک و نیم درصد مرگ و میر داریم، هرچه مبتلاشدن بالا رود، درصد مرگ و میر هم به نسبت مبتلاشدن بالا می رود. مثلا حالا ایرلند به شدت گرفتار ویروس می باشد و کنترل به صورتی از دستشان خارج شده است. در ایران باید مرزها و رفت و آمدهای هوایی موکدا کنترل شود و هر فرد که وارد کشور می شود علاوه بر تست PCR دوره قرنطینه مطمئنه را طی نماید.
ظفرقندی درباره واکسن ایرانی_کوبایی، اظهار داشت: این ساخت واکسن بین انستیتو پاستور و کشور کوبا است. در کشور کوبا فازهای حیوانی و یک و دو انسانی طی شده و طبق قراردادی که بستند، قرار شده فاز سوم را به صورت مشترک انجام داده و بررسی نمایند. البته بعد از آن که مدارک و مستندات فاز یک و دو در مراکز علمی کشور، مورد تایید قرار گرفت فاز سوم به صورت مشترک انجام داده و در صورت حصول نتیجه از این واکسن هم استفاده گردد. زمان حصول و دسترسی به این واکسن هم حدود سه ماه آتی خواهد بود.
وی همین طور اظهار داشت: فاز سوم واکسن ایرانی کوبایی به ۳۰ هزار نفر نیاز دارد، به صورت مشترک انجام می شود.
وی درباره تامین واکسن وارداتی، اظهار داشت: واکسن هایی که هم اکنون به مرحله علمی رسیده در کشورهای مختلف تولید شده است. ما یک واکسن به نام استرازنکا داریم که در سوئد تولید می شود که البته مطالعه علمی آن در آکسفورد بوده و تولیدش در سوئد است. کمااینکه حالا استرازنکا در کشورهای مختلف پایگاه تولید انبوه دارد. بعنوان مثال ایران می تواند آنرا از روسیه وارد کند. برای اینکه یکی از مراکز تولید این واکسن در روسیه است که طی قراردادی است که اقای پوتین با استرازنکا امضا نموده است.

منبع خرید واکسن گوناگون باشد
ظفرقندی اظهار داشت: در مجموع باید واکسن زودتر برای کشور تامین گردد و دوما واکسن می تواند از کشورهایی مانند روسیه و هند برای کشور تامین شود. حالا در چین واکسن ویروس ضعیف شده کار می شود یا mRNA است. کشور ترکیه ۵۰ میلیون دوز واکسن از چین پیش خرید کرده، امارات پیش خرید کرده. اصلا باید منبع خرید واکسن گوناگون باشد و از یک کانال کفایت نمی نماید. برای اینکه تولید محدود است.
ظفرقندی افزود: مذاکراتی با هند، چین و روسیه انجام و توافقاتی هم اتفاق افتاده است.
ظفرقندی اظهار داشت: طبق اعلام وزارت بهداشت حدود ۲ میلیون دوز واکسن پیش از عید تهیه می شود.
وی درباره ممنوعیت ورود واکسن کرونا از منابع آمریکایی و انگلیسی نیز اظهار داشت: در برنامه دولت ما خرید واکسن آمریکایی چه فایزر و چه مدرنا، اساسا در دستور کار نبوده است. برای اینکه بالاخره واکسنی که وارد کشور می شود باید شرایطی را داشته باشد؛ همچون بحث اقتصادی و بحث حمل و نقل و انتقال ارز که باتوجه به محدودیت ها، مشکل انتقال ارز برای این خرید داشتیم و هم هزینه های آن قابل قیاس نیست. بعنوان مثال واکسن استرازنکا حدو پنج تا شش دلار هزینه دارد در صورتیکه واکسن های آمریکایی بسیار گران تر بوده و زنجیره سرد زیادی لازم داشت. بدین سبب عموما خرید از این منابع مطرح نبوده، اما از کشورهای مختلف دیگر می تواند تامین گردد.
وی در این زمینه افزود: سابقه بدی داریم که فرآورده های خونی آلوده از فرانسه به ایران وارد شد و پس از تزریق عده ای از هموطنان ما گرفتار بیماری شدند. البته واکسن فرانسوی معروفی هم که در دستور خرید ایران باشد نمی شناسم و نشنیدم که فرانسه واکسنی ساخته باشد. وزارت بهداشت اعلام نموده که تا پیش از عید واکسن از روسیه وارد می نماییم.

وضعیت کرونای جهش یافته در ایران
ظفرقندی درباره میزان اثربخشی واکسن تولید داخلی، اظهار داشت: اثربخشی فاز حیوانی واکسنی که در ایران تولید می شود، با مطالعات دقیق و پروتکل های صحیح علمی جلو رفته و مثبت هم بوده است. البته هنوز این واکسن در حوزه اثر بر ویروس جهش یافته بررسی نشده است. برای اینکه هنوز در کشور وارد این فاز نشدیم که وارد فاز انسانی در ابعاد وسیع شود. تا حالا در کردستان یک مورد و در مازندران هم چند مورد مبتلاشدن به کرونای جهش یافته انگلیسی مشاهده شده است.

و اما واکسن ایرانی – کوبایی
ظفرقندی در پاسخ به سوالی درباره واکسن کوبایی نیز اظهار داشت: اینکه گفته شده واکسن کوبایی روی مردم ما آزمایش می شود، باید توجه کرد که در دنیا پروتکل های شناخته شده ای برای فاز سوم وجود دارد. همان واکسن فایزر هم در خیلی از کشورهای دنیا وارد فاز سوم شد و مورد مطالعه قرار گرفت. وقتی یک حد اطمینان آوری از فاز حیوانی گذشت و فاز یک و دو هم انجام شد، از آنجایی که به جمعیت بیشتری نیاز دارد، حد اطمینان آور و بررسی مدارک در یک کشور در سازمان غذا و دارو و گروه علمی پایش، رسمی است که در دنیا هم وجود دارد و در فاز سوم مطالعات مشترک انجام می شود تا زودتر نتایج استخراج شود. آنچه آزمایش روی مردم کشورهای دیگر مطرح می شود، یعنی اینکه آزمایش در خود آن کشور انجام نشود و فازهای پیش از فاز سه باشد که چنین چیزی در ایران مطرح نبوده است.
وی اظهار داشت: بحث واکسن، علمی و درمانی است. واکسن مورد نیاز مردم است. اگر از کشورهای نزدیکتر، مطمئن تر که مبادلات ما هم با آنها آسان تر انجام می شود و قیمت مناسب تر است باید از آنها وارد نماییم. در بعضی کشورها اطمینانی به مبادلات ارزی نداریم. مهم این است که واکسن را در سریعترین حالت ممکن و مورد تایید سازمان جهانی بهداشت و سازمان غذا و دارو را تهیه نماییم.

فرایند علمی تولید واکسن در ایران
رئیس سازمان نظام پزشکی درباره پروسه علمی واکسن در ایران، اظهار داشت: آوردن واکسن در داخل کشور از مسیر بسیار مطمئنی انجام میشود که مسیری علمی و دانشگاهی است. آنچه که ما پیگیری و بررسی نموده ایم، اساسا از مواردی که در بعضی کشورهای دیگر انجام می شود، اطمینان آورتر است. بعنوان مثال در فاز حیوانی خیلی از این واکسن هایی که اسمشان مطرح است، فقط روی رت (گروهی از موش ها که به موش صحرایی معروفند) و موش، انجام شده است، در صورتی که واکسن هایی که در ایران چه از ویروس ضعیف شده اند و چه در واکسن رازی است، علاوه بر این حیوانات روی میمون سبز آفریقایی هم امتحان شدند و مرحله فاز حیوانی نزدیکتر و قویتری را انجام دادند.
وی در این زمینه اضافه کرد: حدود ۶۰۰ لام پاتولوژی از این واکسن هایی که تزریق شده از حیوانات گرفتند و ابعاد مختلف اثرگذاری شان را بررسی کردند. در عین حال یک تیم مستقلی هم از دانشگاه های مختلف وجود دارند که در این مراحل کار را پیگیری می کنند و افرادی هستند که عمری در جامعه پزشکی کار کردند و افرادی نیستند که بخواهند نظر علمی و وجدانی شان را تحت تاثیر قرار دهند.
رییس کل سازمان نظام پزشکی در پاسخ به سوالی درباره وضعیت واردات و خریداری واکسن، اظهار داشت: علت مکاتبه ما دراین زمینه این است که فکر می نماییم که مردم ما باید مانند سایر کشورهای منطقه از واکسن بهره مند شوند. برمبنای ضوابط علمی و مصالح مردم، باید این اتفاق بیفتد. اگر به سرعت این اتفاق نیفتد از کشورهای منطقه فاصله می گیریم. واکسن باید سریعا تامین گردد. روش ها یا تولید داخل است یا خرید از کووکس که زمانبر است و باید از سایر روش ها به سرعت استفاده گردد و واکسن خریداری شود.

میزان مهاجرت پزشکان در دوران کرونا
رییس کل سازمان نظام پزشکی در ادامه صحبتهایش درباره اظهاراتی در خصوص مهاجرت پزشکان در دوران کرونا، اظهار داشت: یکی از مدارکی که افراد جامعه پزشکی که میخواهند مهاجرت کنند باید تهیه کنند سابقه ای است که از سازمان نظام پزشکی باید دریافت نمایند که به آن “گود استندینگ” گفته می شود. در حدود یکسال گذشته ۲۵۰۰ درخواست گود استندینگ از سازمان نظام پزشکی انجام شده است که البته الزاما مساوی با مهاجرت نیست. طبیعتا مجموعه شرایطی باید برای این افراد فراهم گردد که انگیزه بیشتری برای خدمت در کشور داشته باشند.

شهدای مدافع سلامت به روایت رئیس کل سازمان نظام پزشکی
ظفرقندی درباره وضعیت خانواده های شهدای سلامت اظهار داشت: ما نیز دراین زمینه مطالبه داریم. آمار و ارقام متفاوت دراین زمینه به سبب تفاوت مبناها است. کادر درمان شامل پزشک، پرستار، ماما و… و حتی پرسنل خدماتی بیمارستان است. طبق آمار مستند ما نزدیک ۳۰۰ نفر از کادر درمان شهید شدند. پیگیری هایی که انجام داده ایم، مقرر است هفته آتی با آقای اوحدی جلسه ای داشته باشیم در بنیاد شهید که نظراتمان را مطرح می نماییم. مطالبات خانواده های شهدا هم بعنوان حق باید برایشان تامین گردد و هم برای ادامه این مسیر کادر درمان وقتی ببیند که به همراه زمین خورده اش توجه شده، با انگیزه قوی تری به راه ادامه می دهد.

وضعیت درآمد بیمارستانها در دوران کرونا
ظفرقندی درباره وضعیت درآمدی بیمارستان ها، اظهار داشت: در دوران کرونا سایر بیماریها تحت تاثیر قرار گرفته که یک مقدار از آن طبیعی است و مقداری هم به سبب واهمه مردم است. بسیار با بیمارانی مواجهیم که بیماری که مثلا زخم پای دیابتی دارد و دیر مراجعه می کند؛ برای اینکه می ترسد که باتوجه به بیماری زمینه ای اش برایش دردسر مضاعفی ایجاد شود. از طرفی برخی اقدامات درمانی در اولویت قرار نمی گیرد. برای همه بیماریها در دوره کرونا پروتکل اولویت هم از طرف مجامع بین المللی هم از طرف انجمن های علمی تدوین شده است که مثلا اگر در اوج پیک هستیم، فقط اعمال اورژانس را انجام دهیم، اما اگر در فضایی بهتر بودیم، اعمال غیر اورژانس را هم انجام دهیم که این موارد بر روی کارهای اقتصاد سلامت اثرگذار می باشد. وقتی اعمال جراحی و کارهای غیراورژانس کاسته می شود، درآمدهای بیمارستانی هم کاهش پیدا می کند.
وی اظهار داشت: ما در بیمارستان ها مشکلی که داریم این است که باید یک چرخه اقتصادی باشد تا کیفیت درمان کاهش پیدا نکند. مثلا در بیمارستان های خصوصی درباره اقلام حفاظتی که هزینه ای دارد، سازمان نظام پزشکی مکاتبه کرده که این هزینه ها در تعرفه های عادی دیده نشده است، اما اگر بار اقتصادی این اقلام حفاظتی چه در مطب ها چه در بیمارستان ها، دیده نشود، طبیعتا شاهد افت کیفیت اقتصادی و مراقبتی خواهیم بود. از طرفی حجم کار هم زیاد است و بیماران کرونائی ما ۶۰ تا ۷۰ درصد مراجعه شان به مطب هاست و مطب ها بار مراجعه را در صف اول می گیرند و نزدیک ۴۰ تا ۵۰ درصد از بستری های کرونائی هم در بخش خصوصی است. بدین سبب از یک طرف باری اضافه می شود که باید حمایت شود. وگرنه ادامه مسیر مشکل است.

بازگشایی مدارس با رعایت دقیق پروتکلها
وی در پاسخ به سوال ایسنا، درباره وضعیت کاهش محدودیت ها باتوجه به کاهش روند بیماری در کشور اظهار داشت: با کاهش شدت بیماری و مرگ و میر، کاهش محدودیت هم باید اتفاق بیفتد. برای اینکه خود محدودیت هم لطمه زیادی دارد. مثلا دانش آموزی را در نظر بگیرید که یک روز هم مدرسه نرفته است. همه دنیا همچون سازمان جهانی بهداشت، سفارش می کنند که به محض اینکه میزان بیماری در حد قابل کنترل شد، مدارس را باز کنید. منتها باید پروتکل های لازم ابلاغ و اجرا شود. مثلا گفتند مدرسه زیر ۵۰ نفر، کلاس زیر ۱۰ نفر. آنچه که موجب شد ما لطمه ببینیم، اجرای پروتکل است. متاسفانه وقتی فضایی باز می شود، پروتکل ها اجرا نمی گردد، تجمع می شود و این ها لطمه رسان است. اگر پروتکل اجرا شود و نظارت بسیار جدی اعمال شود، این کار یک امر پذیرفته شده بین المللی است.
ظفرقندی درباره میزان ایمنی بخشی واکسن و اقدام بخش خصوصی در تامین واکسن اظهار داشت: باید از ظرفیت های بخش خصوصی برای تامین واکسن استفاده گردد. در عین حال تحقیقات نشان می دهد که اگر تمام جمعیت هم تحت واکسیناسیون قرار گیرند، ممکنست سه تا ۵ سال دیگر نیاز به تجدید واکسیناسیون باشد و واکسیناسیون دوره ای صورت گیرد. بدین سبب به واکسن در سال های آتی هم نیاز خواهیم داشت که ارزش تولید داخل همینجاست.
رئیس سازمان غذا و دارو درباره میزان مورد نیاز واکسن برای کادر درمانی، اظهار داشت: سه درصد جمعیت کشور ما حدود ۲.۵ میلیون جمعیت می شود که کووکس در فاز اول اعلام نموده که به میزان ۲.۵ درصد جمعیت کشورها واکسن می دهد. از طرفی کادر درمان هم حدود ۱.۵ میلیون جمعیت هستند که اگر این فراهم گردد هم کادر درمانی و هم گروه های پرریسک که در کمیته عالی اخلاق وزارت بهداشت دسته بندی شدند، می توانند واکسیناسیون شوند.
ظفرقندی درباره اقدام سازمان نظام پزشکی درباره توانایی تامین واکسن از طرف این سازمان، اظهار داشت: طبق مطالعات اگر ۷۰ درصد جمعیت کشور ایمن شوند، زنجیره قطع می شود، اما اینکه با جهش ها و عود بیماری چه اتفاقی می افتد، نیازمند مطالعه بیشتر است. در زمینه تامین واکسن هم ما اعلام کردیم که آمادگی خرید واکسن را بوسیله خصوصی داریم و هزینه های آنرا خود جامعه پزشکی و کادر درمان متقبل می شوند. مکاتبه کردیم و موافقت اصولی آن از طرف وزارت بهداشت انجام شده و وزیر بهداشت و معاون کل وزارت بهداشت موافقت کلی را اعلام نمودند اما اینکه مسیر تهیه و نوع واکسن که باید با نظارت دولت صورت گیرد، در حال رایزنی هستیم. البته ازمنابع غیر از آمریکایی و انگلیسی است.
وی درباره عرضه داروهای مخدر در داروخانه ها، اظهار داشت: در حوزه توزیع و عرضه داروهای مخدر نظرات را باید قانونی دنبال نماییم. طبق آخرین تصمیمات باید توزیع بوسیله داروخانه باشد. یعنی مرکز MMT باید دارو را از داروخانه دریافت کند که از این مصوبه حمایت می نماییم. اینکه عرضه توسط درماندگان اعتیاد باشد یا توسط داروخانه، کمیته درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر باید تصمیم بگیرد.